نقش واسطه‌ای تصور از خدا در رابطة سبک‌های دلبستگی با رضایت از زندگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، قم، ایران

2 دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.

3 گروه روان‌شناسی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی‌(ره)، قم، ایران

4 دانشگاه پیام نور بین‌المللی کیش، کیش، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش واسطه‌ای تصور از خدا در رابطۀ سبک‌های دلبستگی و رضایت از زندگی بود. روش پژوهش از نوع توصیفی - هم‌بستگی و جامعۀ آماری، تمام دانش­پژوهان مقطع کارشناسی مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) بود که بر اساس جدول مورگان از بین آنان 267 نفر به روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب شدند. برای جمع‌آوری اطلاعات، از سه پرسش‌نامۀ سبک دلبستگی هازان و شیور (AAI)، تصور از خدا گرینوی (RSI)، و رضایت از زندگی داینر (SWLS)، استفاده شد. اطلاعات به­دست آمده از طریق مدل‌یابی معادلات ساختاری (SEM)، با استفاده از روش تحلیل مسیر با بهره­گیری از مراحل پیشنهادی بارون و کنی (1986)، با نرم‌افزار ایموس نسخۀ 24 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته‌های به‌دست آمده در فرضیۀ اول نشان داد تصور مثبت از خداوند رابطۀ سبک دلبستگی ایمن و رضایت از زندگی را میانجی‌گری می‌کند؛ در فرضیۀ دوم، تصور منفی از خدا رابطۀ سبک دلبستگی ناایمن و رضایت از زندگی را میانجی‌گری می‌کند؛ و در فرضیۀ سوم هنگامی که تصور مثبت و منفی از خدا به­طور هم‌زمان در تحلیل مسیر وارد شدند. نتایج حاکی از تحلیل مسیر، بیانگر معناداری نقش واسطه‌ای تصور از خدا در رابطه با سبک‌های دلبستگی و رضایت از زندگی بود؛ به این صورت که سبک دلبستگی ایمن از مسیر تصور مثبت از خدا پیش­بینی مثبتی برای رضایت از زندگی داشت و سبک دلبستگی ناایمن از مسیر تصور منفی از خدا، پیش­بینی منفی برای رضایت از زندگی دارد. در هر سه مرحله، وزن‌های رگرسیونی معنادار بودند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The mediating role of the image of God in the relationship between attachment styles and life satisfaction

نویسندگان [English]

  • Ahad Omidi 1
  • Mohammad Farhoush 2
  • MohamadReza Ahmadi 3
  • Roghaye Eftekhar arbabi 4
1 Imam Khomeini Educational and Research Institute, Qom, Iran
2 Faculty of Psychology and Educational Sciences, Semnan University, Semnan, Iran.
3 Department of Psychology, Imam Khomeini Educational and Research Institute, Qom, Iran.
4 Payame Noor University, Kish International Branch, Kish, Iran
چکیده [English]

The purpose of the present study was to investigate the mediating role of the image of God in the relationship between attachment styles and life satisfaction. The research method was descriptive-correlational, and the statistical population included all the undergraduate students of Imam Khomeini Educational and Research Institute, among whom 267 students were selected through cluster random sampling based on the Morgan table. For data collection, three questionnaires were used: the Hazan and Shaver Attachment Style (AAI) , God Image Inventory (adapted from Greenway's Religious Status Inventory (RSI)), and Diener'sSatisfaction with Life Scale (SWLS). The data obtained were analyzed by Structural Equation Modeling (SEM), using the path analysis method through the proposed steps of Baron and Kenny (1986), using AMOS-24 software. The findings in the first hypothesis showed that positive image of God mediated the relationship between safe attachment style and life satisfaction. In the second hypothesis, the negative images of God mediated relationship between an unsafe attachment style and life satisfaction. In the third hypothesis, when the positive and negative images of God were entered the path analysis simultaneously, the results of path analysis showed the significant mediating role of the image of God in the relationship between attachment styles and satisfaction of life so that the safe attachment style of the path of the positive image of God had a positive prediction of life satisfaction, and an unsafe attachment style of the path of negative image of God had a negative prediction of life satisfaction. Regression weights were significant at all the three stages.

کلیدواژه‌ها [English]

  • attachment style
  • positive image of God
  • negative image of God
  • life satisfaction

مراجع

ابراهیمی، م.، سپاه منصور، م. و امامی­پور، س. (1393). چگونگی نقش سبک­های دلبستگی و روابط موضوعی در شکل­گیری تصور از خدا در دانش­آموزان دورۀ متوسطه. تحقیقات روان­شناختی، 6 (22)، 72ـ 85.
احیاءکننده، م.، و مزیدی شرف­آبادی، م. (1395). رابطۀ دلبستگی به خدا با سلامت روان و هدف در زندگی دانشجویان پسر. روان­شناسی و دین، 1 (33)، 69 ـ84.
اصفهانیان، م.، گلزاری، م.، و براتی سده، ف. (1395). تدوین برنامۀ آموزشی شُکر مبتنی بر مفهوم شکر اسلامی و بررسی کارآمدی آن در رضایت از زندگی. پژوهش­نامۀ روان­شناسی اسلامی، 2 (2)، 100ـ132.
ایل بیگی، ر.، الهی مجد، ل.، و قاسمپور، ع. (1397). نقش سبک‌های مقابله‌ای و تنظیم هیجان در پیش­بینی رضایت از زندگی. علوم اجتماعی و علوم تربیتی، 2 (3)، 1ـ10.
برابادی، ح. ا. (1393). تدوین و بررسی اثربخشی الگوی مشاوره‌ای اسماء حسنا بر اصلاح تصور از خدا و کاهش استرس، اضطراب و افسردگی. پایان­نامۀ دکتری. دانشکدۀ روان­شناسی و علوم تربیتی. دانشگاه علامة طباطبایی.
حدادی کوهسار، ع. ا.، و غباری بناب، ب. (1391). پیش­بینی نشانه‌های مرضی بر اساس مفهوم خدا در دانشجویان علوم پزشکی. تحقیقات علوم رفتاری، 6، 411ـ420.
حدادی کوهسار، ع. ا. (1391). پیش­بینی رضایت از زندگی بر اساس سبک‌های دلبستگی در مدیران دبیرستان‌ها: تفاوت‌های جنس. روان­شناسی صنعتی/ سازمانی، 11، 53 ـ60.
خاکساری، ز.، و خسروی، ز. (1391). خدا و تصور مثبت و منفی از او و رابطۀ آن با عزت نفس و سلامت روانی دانش­آموزان. روان­شناسی دین، 2، 83 ـ 98.
خراشادی‌زاده، س.، شهابی­زاده، ف.، و دستجردی، ر. (1390). بررسی نقش دلبستگی دوران کودکی، دلبستگی به خدا و سبک‌های اسنادی بر اضطراب اجتماعی دانشجویان شهر بیرجند. روان­شناسی و دین، 16 (4)، 43ـ60.
سالاروند، ا.، رضائیان، ح.، و حقانی، ا. (1394). نقش واسطه‌ای قدردانی معیار مرجع (شکرگزاری دینی) در رابطۀ بین قدردانی هنجار مرجع با رضایت از زندگی. اسلام و پژوهش‌های روان­شناختی، 3، 71ـ84.
سپاه منصور، م.، شهابی­زاده، ف.، و خوشنویس، ا. (1387). ادراک دلبستگی کودکی، دلبستگی بزرگ­سال و دلبستگی به خدا. روا­ن­شناسی تحولی روان­شناسان ایرانی، 15، 253ـ265.
شجاعی، م.ص. (1385). توکل به خدا: راهی به سوی حرمت خود و سلامت روان. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
شکیبایی، ط.، زارعی، ا.، اسمعیلی، م.، و جاودان، م. (1396). بررسی تأثیر الگوی مشاوره­ای اسمای حسنا بر اصلاح تصور زنان متأهل نسبت­به خداوند. فرهنگی - تربیتی زنان و خانواده، 3، 7ـ29.
عزیزی، ش. (1392). متغیرهای میانجی، تعدیل­گر و مداخله­گر در پژوهش­های بازاریابی: مفهوم، تفاوت­ها، آزمون­ها و رویه­های آماری. تحقیقات بازاریابی نوین، 2، 157ـ176.
علیانسب، ح. (1391). خداجویی و نقش آن در نگرش به مرگ. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
غباری بناب، ب.، و حدادی کوهسار، ع. ا. (1390). رابطۀ سلامت روان با تصویر ذهنی از خدا و کیفیت دلبستگی در نوجوانان بزهکار. اندیشه و رفتار روان­شناسی بالینی، 21، 7ـ16.
غباری بناب، ب.، و حدادی کوهسار، ع. ا. (1388). رابطۀ اضطراب و افسردگی با تصویر ذهنی از خدا در دانشجویان. علوم روان­شناختی، 8 (31)، 297ـ314.
کاشفی، ط.، و حدادی کوهساری، ع. ا. (1394). پیش­بینی رضایت از زندگی بر اساس تصور فرد از خدا در دانشجویان علوم پزشکی. علوم روان­شناختی، 53، 110ـ120.
فیض­آبادی، س.، و خسروی، ز. (1388). مقایسۀ تصور از خدا و رضایت از زندگی در بین زنان خواهان طلاق و غیر خواهان طلاق شهرستان کاشان. رویکردهای نوین آموزشی،10 (2)، 1ـ9.
قنبری هاشم­آبادی، ب. ع.، حاتمی ورزنه، ا.، اسمعیلی، م.، و فرحبخش، ک. (1390). رابطۀ بین سبک­های فرزندپروری، دلبستگی و تعهد زناشویی در زنان متأهل دانشگاه علامه طباطبایی. جامعه‌شناسی زنان، 2 (7)، 39ـ60.
مؤذنی، ط.، آقایی، ا.، و گل­پرور، م. (1393). پیش­بینی سبک­های دلبستگی فرزندان بر اساس شیوه­های فرزندپروری والدین. آموزش و ارزشیابی، 7 (25)، 87 ـ99.
نظری چگنی، ا.، بهروزی، ن.، مهرابی­زاده، ا.، و هنرمند، م. (1391). رابطۀ سبک‌های دلبستگی ایمن و ناایمن اجتنابی با افسردگی و رضایت از زندگی با میانجی‌گری خوش­بینی و حمایت اجتماعی در دانشجویان. دست‌آوردهای روان­شناختی، 19(2)، 81 ـ100.
هزاری، ق.، و شهابی­زاده، ف. (1395). ادراک دلبستگیِ دوران کودکی در مدل علّیِ مهار و بروز خشم با توجه به انطباق بین سبک‌های اسناد و دلبستگی به خدا. پژوهش‌های روان­شناختی، 19 (1)، 74ـ90.
 
Banse, R. (2004). Adult attachment and marital satisfaction: evidence for dyadic configuration effects. Journal of Social and Personal Relationships, 21, 273-282.
Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of personality and social psychology, 51(6), 1173.‏
Chris, H., Robbert, S., & Mirjam, S. (2009). Adult attachment as mediator between recollections of childhood and satisfaction with life. Clinical Psychology & Psychotherapy, 16(1), 10-21
Collins, N. L., & Reed, S. J. (1990). Adult attachment, working models and relationship quality in dating couples. Journal of Personality and Social Psychology, 58, 644-663.
Dickie, J. R., Eshleman, A. K., Merasco, D. M., Shepard, A., Wilt, M. V., & Johnson, M. (1997). Parent-child relationships and children’s images of God. Journal for the Scientific Study of Religion,36(1), 25-43.‏
Diener, E. (2000). Subjective well-being: The science of happiness and a proposal for a national index. American psychologist, 55(1), 34.
Diener, E., Scollon, C. N., & Lucas, R. E. (2003). The Evolving Concept of Subjective Well-Being: The Multifaceted Nature of Happiness. Advances in Cell Aging and Gerontology, 15, 187-219.
Diner E., Oishi S., & Lucac, R. E. (2003). Personality, culture, and subjective well– being: Emotional and cognitive evaluations of life. Annual Review of Psychology, 54, 403-425.
Greenway, A. P., Milne, L. C., & Clarke, V. (2003). Personality variables, self-esteem and depression and an individual’s perception of God. Mental Health, Religion & Culture, 6(1), 45-58.
Grimes, C. (2008). Chapter 2. God Image Research: A Literature Review. Journal of Spirituality in Mental Health, 9 (3-4), 11-32
Kachadourian, L. K., Fincham, F., & Davila, J. (2004). Tendency to forgive in dating and married couples: The role of attachment and relationship satisfaction. Personal Relationships, 11, 373- 388.
Khosravi, Z., & Feyzabadi, S.V. (2009). Types of attachment and God’s image among divorce – seeking and non – divorce – seeking women of Kashan. Journal of New Thoughts on Education. 19, 37-54.
Kirkpatrick, L. A. (1999). Attachment and religious representations and behavior. In J. Cassidy & P. R. Shaver (Eds.), Handbook of attachment: Theory, research, and clinical applications (p. 803-822). The Guilford Press.
Kirkpatrick, L. A. (2005). Attachment, evolution, and the psychology of religion. New York: The Guilford Press.
Kirkpatrick, L. A., & Shaver, P. R. (1992). An attachment-theoretical approach to romantic love and religious belief. Personality and Social Psychology Bulletin, 18, 266-275
Lavy, S., & Littman-Ovadia, H. (2011). All you need is love? Strengths mediate the negative associations between attachment orientations and life satisfaction. Personality and Individual Differences, 50, 1050–1055.
Lawrence, R. T. (1997). Measuring the Image of God: The God image inventory and the God image scales. Journal of Psychology and Theology, 25(2), 214-226.
Lazarus, R. S., & Lazarus, R. S. (1991). Emotion and adaptation. USA Oxford University Press on Demand.
McCullough, M. E., Emmons, R. A., & Tsang, J. (2002). The Grateful Disposition: A Conceptual and Empirical Topography. Journal of Personality and, Social Psychology, 82, 112-127
Meyers, L. S., Gamst, G., & Guarino, A. J. (2016). Applied multivariate research: Design and interpretation. Sage publications.
Mikulincer, M., Shever, P.R. (2007). Boosting attachment security to promote mental health, prosocial values, and inter- group tolerance. Psychological Inquiry, 18(3),139-56
Miller, B. K., Zivnuska, S., & Kacmar, K. M. (2019). Self-perception and life satisfaction. Personality and Individual Differences, 139, 321-325.
Miner, M. (2009). The impact of child-parent attachment, attachment to God and religious orientation on psychological adjustment. Journal of Psychology and Theology, 37(2), 114-124.‌
Oliveira, J., & Costa, M. E. (2000). Perceptions of marital and parental satisfaction and its relation with parental attachment in Portuguese late adolescents. Acc: Mar 8, 2007, http://www.Aifref.uqam.67.
Pavot, W., & Diener, E. (2013). Happiness experienced: The science of subjective well-being. The Oxford handbook of happiness, 134-151.‌ Oxford Handbook Of Happiness, Oxford University Press,10, 134-154.
Pavot, W., & Dienner, E. (1993). The Affective and Cognitive Context of SelfReported Measures of Subjective Well-Being. Social Indicators Research, 28, 1-20.
Sharon, H., & Wendy, B. (2009). Equality discrepancy between women in same-sex relationships: The mediating role of attachment in relationship satisfaction. Sex Roles, 60(10), 721-730.
Sorenson, R. L. (2004). Minding spirituality. Hillsdale, NJ: The Analytic Press. Hardcover. viii + 191 pp. S39.95.
Sousa, L., & Lyubomirsky, S. (2001). Life satisfaction. Encylopedia of women and gender: Sex similarities and differences and the impact of society on gender (Vol. 2, pp. 667-676).

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 02 آذر 1398
  • تاریخ بازنگری: 10 اسفند 1398
  • تاریخ پذیرش: 07 آبان 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار