بنیان‌های شناخت درمانی با تاکید بر نقش فلسفه رواقی و نقد آن بر اساس اندیشه اسلامی

نوع مقاله : مقالة نظری/مروری (در حوزة روان‌شناسی فرهنگی)

نویسنده

دانشجوی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی مبانی فکری شناخت‎‌درمانی با تأکید بر نقش فلسفۀ رواقی و نقد آن بر‎‌اساس اندیشۀ اسلامی انجام شده است تا استفادۀ کارآمدتری از شناخت‎‌درمانی صورت گرفته و پیش‎‌زمینه‎‌ای برای طراحی درمان‎‌ها با مبانی اسلامی شود. بدین منظور، با روش مروری استدلالی ـ انتقادی، اطلاعات گردآوری، بحث و نتیجه‎‌گیری شد. یافته‎‌های پژوهش نشان می‎‌دهد که مهم‎‌ترین مبانی اثرگذار فلسفۀ رواقی در شناخت‎‌درمانی، ارادۀ آزاد و فردگرایی در انسان‎‌شناسی و نسبی‎‌گرایی اخلاقی در ارزش‎‌شناسی است. در‎‌مقابل، براساس اندیشۀ اسلامی در مبانی انسان‎‌شناختی اسلام، هرچند انسان در انتخاب‎‌های خود آزاد است، ولی دامنۀ انتخاب‎‌های او در چارچوب قوانین الهی ترسیم شده است. در مبانی ارزش‎‌شناختی، ارزش‎‌های اخلاقی در واقعیت‎‌های عینی ریشه دارند. شناخت‎‌درمانی مبتنی‎‌بر چنین مبانی فکری، نشان از درمانی دارد
که تا حدودی با چارچوب فکری اسلامی که یک پارادایم الهی است، ناسازگار است و انسان را به‎‌‎‌سوی حقیقت وجود خود فرا نمی‎‌خواند.
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Foundations of cognitive therapy with emphasis on Stoic philosophy and its critique based on Islamic thought

نویسنده [English]

  • navid khakbazan
Student of Imam Khomeini Educational and Research Institute
چکیده [English]

The present study was conducted to extract the intellectual foundations of cognitive therapy by emphasizing the role of Stoic philosophy and its critique based on Islamic thought, in order to make effective use of cognitive therapy and to be an introduction for designing therapies with Islamic principles. Argumentative-critical review method, information was collected and discussed and concluded. Findings show that the most important influential foundations of Stoic philosophy in cognitive therapy are free will and individualism in anthropology and moral relativism in axiology. On the contrary, according to Islamic thought in the anthropological foundations of Islam, although man is free in his choices, but the scope of his choices is drawn within the framework of divine laws. In axiological foundations, moral values ​​are rooted in objective facts. Cognitive therapy based on such intellectual principles indicates a therapy that is somewhat incompatible with the Islamic intellectual framework, which is a divine paradigm, and does not call man to the truth of his existence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive therapy
  • Stoic philosophy
  • Anthropology
  • axiology.Relativism
بک، آ. (1976). شناخت‎‌درمانی و مشکلات روانی. ترجمۀ م. قراچه داغی (1369). تهران: نشر ویس.
پروچاسکا، ج. و نورکراس، ج.س. (2007). نظام‌های روان‌درمانی. ترجمۀ ی. سیدمحمدی (1390). تهران: رشد.
جلیلی مقدم، م. (1391). بررسی و نقد اخلاق رواقی. اخلاق، 7، 101ـ126.
جلیلی مقدم، م. (1391). بررسی و نقد اخلاق رواقی. اخلاق، 7، 101ـ126.
جوادی، م. (1374). جاودانگی اصول اخلاقی و نظریۀ اعتبارات. معرفت، 15، 53ـ68.
حسنى، ع. (1392). نقد و بررسى اومانیسم جدید. معرفت فلسفی، 3، 115ـ144.
حقیقت، ص.، و میرموسوی، ع. (1381). مبانی حقوق بشر. تهران: مؤسسۀ فرهنگی دانش و اندیشۀ معاصر.
خاکبازان، ن.، مصباح، ع.، و رفیعی هنر، ح. (1398). تأثیرات نسبی‎‌گرایی معرفتی و اخلاقی در شناخت‎‌درمانی و نقد آن بر‎‌اساس اندیشۀ اسلامی، معرفت فلسفی، 63، 102ـ123.
دورانت، و. (1378). تاریخ تمدن. تهران: علمی و فرهنگی.
ذوالقدر، م.، و محمدزاده، و. (1393). حقوق بشر و جهان‎‌بینی‎‌ها و نسبی‎‌گرایی. مطالعات حقوق بشر اسلامی، 6، 61ـ72.
رضى، م.‏ (1414ق). نهج‎‌البلاغه (للصبحی صالح). قم: نشر هجرت.
شارف، ر. (1996). نظریه‎‌های روان‌درمانی و مشاوره. ترجمۀ م. فیروزبخت (1381). تهران: خدمات فرهنگی رسا.
شفیع‎‌آبادی، ع.، و ناصری، غ. (1383). نظریه‌های مشاوره و روان‌درمانی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
صادقی، ا.، و براز، ف. (1390). نسبت اخلاق رواقی با دیدگاه طبیعت‎‌گرایانه. اخلاق، 23، 151ـ178
طباطبائى، م. ح. (1417ق). المیزان فى تفسیرالقرآن. قم: جامعۀ مدرسان.
قرآن کریم
کاپلستون، ف. (1975). تاریخ فلسفۀ یونان و روم. ترجمۀ ج. مجتبوی (1380). تهران: علمی و فرهنگی.
کلینی، م. (1365). فروع کافی. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
کوری، ج. (2011). نظریه و کاربست مشاوره و روان‎‌درمانی. ترجمۀ ی. سیدمحمدی(1391). تهران: نشر ارسباران.
کیمیایی، ع.، دلاور، ع.، شفیع آبادی، ع.، و صاحبی، ع. (1385). بررسی و مقایسۀ تأثیر شناخت‎‌درمانی بک با شناخت‎‌درمانی تیزدل و تلفیق آن با نرمش‎‌های یوگا در افسردگی اساسی. مطالعات تربیتی و روان‎‌شناسی، 6، 87ـ114.
مازندرانی، ا.، یوجینیا آگیلار ـ وفایی، م.، و اسماعیلی نسب، م. (1399). تدوین درمان‎‌شناختی ـ رفتاری بی‎‌خوابی مطابق با فرهنگ ایرانی. روان‎‌شناسی فرهنگی، 1، 1ـ34.
متاجی نیمور، ع.، قزلسفلی، م. و پولادی، ک. (1393). جایگاه مفهوم لوگوس در اندیشۀ برابری و نظام جهانی رواقی. جستارهایی در فلسفه و کلام، 13، 101ـ126.
مزیدی، م.، و شیخ‏الاسلامی، ر. (1388). مبانی وجودشناختی و انسان‏شناختی روش‏های تربیتی انسان از دیدگاه قرآن و سیرۀ پیامبراعظم(ص). اسلام و پژوهش‎‌های تربیتی، 1، 111ـ142.
مصباح یزدی، م. ت. (1384). آموزش عقاید. تهران: شرکت چاپ و نشر بین‎‌الملل سازمان تبلیغات اسلامى.
مصباح یزدی، م. ت. (1390). سجاده‎‌های سلوک. قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشى و پژوهشى امام‎‌خمینى(ره) (قدس سره).
مصباح یزدی، م. ت. (1391). فلسفۀ اخلاق. قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشى و پژوهشى امام‎‌خمینى(ره) (قدس سره).
مصباح یزدی، م. ت. (1392). انسان‌سازی در قرآن. قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشى و پژوهشى امام‎‌خمینى(ره) (قدس سره).
مصباح یزدی، م. ت. (1394الف). نقد و بررسی مکاتب اخلاقی. قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشى و پژوهشى امام‎‌خمینى(ره) (قدس سره).
مصباح یزدی، م. ت. (1394ب). پیش‎‌نیازهای مدیریت اسلامی. قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشى و پژوهشى امام خمینى(ره) (قدس سره).
مطهری، م. (1362). نقدی بر مارکسیسم. تهران: صدرا.
مطهری، م. (1369). مقدمه‎‌ای بر جهان‎‌بینی اسلامی: جهان‎‌بینی توحیدی. تهران: صدرا.
مطهری، م. (1385). آشنایی با علوم اسلامی (کلام، عرفان و حکمت عملی). تهران: صدرا.
میرزایی، خ. (1390). شیوۀ عملی مقاله‎‌نویسی. تهران: جامعه‎‌شناسان.
نینان، م.، و درایدن، و. (2006 ). درمان شناختی. ترجمۀ م. تبریزی و م. رضاپور (1388). تهران: دانژه.
هاوتون، ک.، پال سالو، ک.، یانگ، ک.، و کلارک، د. (1989). رفتاردرمانی شناختی: راهنمای کاربردی در درمان اختلال‎‌های روانی. ترجمۀ ح. قاسم‎‌زاده (1376). تهران: ارجمند.
الیس، آ. (1988). هیچ چیز نمی‌تواند ناراحتم کند، آره هیچ چیز!. ترجمۀ و. عرفانی و م. فیروزبخت (1382). تهران: انتشارات رسا.
الیس، آ.(2001). احساس بهتر، بهتر شدن، بهتر ماندن. ترجمۀ م. فیروزبخت (1382). تهران: رسا.
الیس، آ.، و بکر، ا. (1982). زندگی شادمانه. ترجمۀ م. فیروزبخت و و. عرفانی (1387). تهران: رسا.
یوهانسون، ث. (2010) دین و معنویت در روان‌درمانی و مشاوره. ترجمۀ ف. براتی سده(1391). تهران: رشد.
Beck, A.T., Rush, A.J., Shaw, B.F., & Emery, G. (1979). Cognitive Therapy of Depression. New York: Guilford Press.
Blakburnn, I.M.,& Davidson, K.M.(1990). Cognitive Therapy For Depression And Anxiety, Blac Kwell Scientific Publication.
Bond, W.F. & Dryden, W. (2002). Handbook of Brief Cognitive Behaviour Therapy: Definition and Scientific. John Wiley & Sons, Ltd.
Dobson, K. S. & Dozois, D. J. A.(2010). Historical and philosophical bases of the Cognitive- behavioral therapies,In: Handbook of cognitive-behavioral therapies, editor Keith S. Dobson. The Guilford Press.
Ellis, A. (1962). Reason and Emotion in Psychotherapy. Secaucus, New Jersey: Citadel Press.
Ellis, A. (1994). Reason and Emotion in Psychotherapy (revised edition). New York: Carol Publishing Group.
Ellis, A.(1985). Reason & Emotion in Psychology Therapy. New York: Castilla International.
Ellis, A., & Harper, R.A. (1997). A Guide to Rational Living. North Hollywood, CA: Wilshire Books.
Ellis, A., & Kwee, M. (1998). The Interface between Rational Emotive Behavior Therapy (REBT) And Zen. Journal of Rational Emotive & Cognitive Behavior Therapy, 16, 5-43.
Froggatt, Wayne.(2009). A Brief Introduction To Cognitive-Behaviour Therapy, New Zealand Centre for Cognitive Behaviour Therapy.
Long, A.A. & Sedely, D.N.(1987). The Hellenistic Philosophers. New York : Cambridge University Press
Murgial, E., & Diaz, K. (2015). The philosophical foundations of cognitive behavioral therapy: Stoicism, Buddhism, Taoism, and Existentialism. Journal of Evidence-Based Psychotherapies, 15(1) , 37-50.
Robertson, D. (2010). The Philosophy of Cognitive- Behavioural Therapy (CBT), Karnac Books Ltd.
Robinson, A. (2018). Emotion-Focused Therapy for Autism Spectrum Disorder: A Case Conceptualization Model for Trauma-Related Experiences, Journal of Contemporary Psychotherapy, 48(3), 133-143.
Still, A., & Dryden, W. (1999). The Place of Rationality in Stoicism and REBT, Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 17(3), 143-164.