روند پژوهش‌های روان‌شناختی شخصیت در ایران

آقابابائی, ناصر

doi:10.30487/jcp.2021.279570.1247

روند پژوهش‌های روان‌شناختی شخصیت در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

ناصر آقابابائی

استادیار پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی (سمت)

10.30487/jcp.2021.279570.1247

چکیده

پژوهش‌های روان‌شناختی زیادی در قلمرو شخصیت در سراسر جهان انجام شده‌اند. در حالی‌که دستیابی به همة این پژوهش‌ها عملاً میسر نیست، صدها فراتحلیل و مرور نظام‌مند تصویر مناسبی از آنچه در حوزة شخصیت می‌گذرد فراهم آورده‌اند. در مقالة حاضر روند پژوهش‌های تجربی و روان‌شناختی در قلمرو شخصیت میان نویسندگان ایرانی بررسی شد. بدین منظور همة مقاله‌های منتشرشده در «پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی» مرور نظام‌مند شدند. یافته‌ها نشان داد حدود 90 درصد از مجموع 340 مقالة منطبق با ملاک‌های ورود به تحلیل، مبتنی بر نظریة رگه/صفت بودند. در دامنة رگه‌ها بیشترین الگوی مطالعه‌شده الگوی پنج عاملی و فراوان‌ترین مقیاس به کار رفته پرسشنامة نئو بود. از مجموع متغیرهای پژوهش‌شده در رابطه با شخصیت بیشترین موارد به قلمروهای سلامت جسمانی و روانی و سپس کارکردهای مثبت روانی تعلق داشتند. کم‌ترین مورد به حوزة فیزیولوژیک و سپس به حوزه‌های اخلاق و ورزش تعلق داشتند. این مقاله ضمن ترسیم تصویر نسبتاً کاملی از روند فعلی پژوهش‌های روان‌شناختیِ شخصیت در ایران، توجه به روش‌های تکرار، فراتحلیل، و مرور نظام‌مند در توسعة دانش روان‌شناختی را لازم می‌شمارد.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.25887211.1399.4.2.9.9

عنوان مقاله [English]

Research trends in psychological study of personality in Iran

نویسنده [English]

Naser Aghababaei

چکیده [English]

A large number of psychological studies have been done on personality around the globe. While accessing all of these research is not practically possible, hundreds of meta-analyses and systematic reviews draw a good picture of what is happening in the field of personality. In this paper, psychological studies of personality among Iranian authors have been investigated. In doing so, all papers published in sid.ir were systemically reviewed. Findings showed that around 90% of the total 340 papers that meet the eligibility criteria for this study were based on trait theory. In trait domain, the application of the Big Five/Five Factor model and the use of NEO questionnaires were dominant. Of variables studied in relation to personality the most cases pertain to physical and psychological health followed by positive psychological functioning. The least cases pertain to physiologic filed followed by morality and sport. This paper draws a relatively complete picture of current research trends in psychological study of personality in Iran and called attention to the importance of replication, meta-analysis, and systematic review methods in advancing psychological science.

کلیدواژه‌ها [English]

systematic review
personality
trait theory
the Big Five/Five Factor model of personality
personality psychology

مراجع

آقابابائی، ن.، طلائی پاشیری، ا.، و کوانتس، ک. ت. (1396). بررسی روابط میان ویژگی‌های شخصیتی، بنیان‌های اخلاقی، و اخلاق کاری در دانشجویان ایرانی و کانادایی. روان‌شناسی فرهنگی، 1(2)، 1ـ22.

بهرامی احسان ه.، شاهواروقی، ا.، و شاهواروقی، م. ع. (1398). فراتحلیل رابطة اعتیاد به اینترنت و ویژگی‌های شخصیتی. رویش روان‌شناسی، 8(3)، 213ـ224.

چهره، ه.، ازگلی، گ.، ابوالمعالی، خ.، و نصیری، م. (1396). بررسی ارتباط ویژگی‌های شخصیتی و رضایت زناشویی براساس مدل پنج عامل بزرگ شخصیتی: مرور سیستماتیک. مجلة علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان، 22، 121ـ132.

طباطبائی جبلی، ز.، دلاور، ع.، و برجعلی، ا. (1393). فراتحلیل رابطه متغیرهای شخصیتی با استرس شغلی. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 19، 95ـ121.

عریضی، ح. ر.، عابدی، ا.، و امینی، م. (1395). فراتحلیل رابطۀ بین برون‌گرایی و رضایت‌مندی زناشویی. اصول بهداشت روانی، 18(6)، 305ـ312.

فراهانی، م. ن.، و فرزاد، و. (1387). بررسی روایی و پایایی پرسش‌نامۀ شخصیتی 5 بزرگ ایرانی (گردون). مطالعات روان‌شناختی، 4(2)، 57ـ80.

فراهانی، م. ن.، فرزاد، و.، و فتوحی، م. (1383). مطالعۀ لغوی عوامل شخصیت در زبان فارسی. روان‌شناسی، 8 (2)، 183ـ210.

مرادی، م.، جعفری، س. ا.، و عابدی، م. ر. (1384). شادمانی و شخصیت: بررسی مروری. تازه‌های علوم شناختی، 7(2)، 60ـ 71.

مظاهری‌نژاد فرد، گ.، باقریان، ف.، و ملحی، ا. (1398). رویکرد صفات در تحول شخصیت: مطالعۀ مروری. رویش روان‌شناسی، 8(11)، 103ـ110.

Akhter, S., Pauyo, T., & Khan, M. (2019). What is the difference between a systematic review and a meta-analysis? In V. Musahl et al. (Eds.). Basic methods handbook for clinical orthopaedic research: A practical guide and case based research approach, (pp. 331-342). Springer.

Anglim, J., Horwood, S., Smillie, L. D., Marrero, R. J., & Wood, J. K. (2020). Predicting psychological and subjective well-being from personality: A meta-analysis. Psychological Bulletin, 146(4), 279-323.

Barker, C., Pistrang, N., & Elliott, R. (2002). Research methods in clinical psychology: An introduction for students and practitioners. England: John Wiley & Sons, Ltd.

Bucher, M. A., Suzuki, T., & Samuel, D. B. (2019). A meta-analytic review of personality traits and their associations with mental health treatment outcomes. Clinical Psychology Review, 70, 51-63.

Farstad, S. M., McGeown, L. M., & von Ranson, K. M. (2016). Eating disorders and personality, 2004-2016: A systematic review and meta-analysis. Clinical Psychology Review, 46, 91-105.

Goldberg, L. R. (1999). A broad-bandwidth, public domain, personality inventory measuring the lower-level facets of several five-factor models. In I. Mervielde, I. Deary, F. De Fruyt, & F. Ostendorf (Eds.), Personality psychology in Europe, Vol. 7. Tilburg (pp. 7-28). The Netherlands: Tilburg University Press.

Gottlieb, T., & Gotzsche-Astrup, O. (2020). Personality and work-related outcomes through the prism of socioanalytic theory: A review of meta-analysis. Nordic Psychology, 72(4), 346-362.

Jokela, M., Hintsanen, M., Hakulinen, C., Batty, G. D., Nabi, H., Singh-Manoux, A., & Kivimäki, M. (2013). Association of personality with the development and persistence of obesity: A meta-analysis based on individual–participant data. Obesity Reviews, 14,
315-323.

Kamal, H., Tiwari, R., Behera, J., & Basheer, H. (2018). Personality variables and marital satisfaction: A systematic review. Indian Journal of Health & Well-Being, 9(4), 534-541.

Kayis, A. R., Satici, S. A., Yilmaz, M. F., Simsek, D., Ceyhan, E., & Bakioglu, F. (2016). Big five-personality trait and internet addiction: A meta-analytic review. Computers in Human Behavior, 63, 35-40.

Kotov, R., Gamez, W., Schmidt, F., & Watson, D. (2010). Linking “Big” personality traits to anxiety, depressive, and substance use disorders: A meta-analysis. Psychological Bulletin, 136(5), 768-821.

Kumaranayake, A. R. (2017). Review of the current status of the studies on personality traits. International Journal of Applied Research, 3(11), 38-45.

Larsen, R. J., & Buss, D. M. (2017). Personality psychology: Domains of knowledge about human nature (6^th ed.). Dubuque, IA: McGraw-Hill Education.

Lee, K., & Ashton, M. C. (2020). HEXACO model of personality. In B. J. Carducci, & C. S. Nave (Eds.). The Wiley encyclopedia of personality and individual differences: Models and theories, (pp. 249-256). New Jersey: Wiley Blackwell.

Low, L., Harrison, F., & Lackersteen, S. M. (2013). Does personality affect risk for dementia? A systematic review and meta-analysis. The American Journal of Geriatric Psychiatry, 21(8), 713-728.

Malouff, J. M., Thorsteinsson, E. B., & Schutte, N. S. (2005). The relationship between the Five-Factor model of personality and symptoms of clinical disorders: A meta-analysis. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 27(2), 101-114.

Malouff, J. M., Thorsteinsson, E. B., Rooke, S. E., & Schutte, N. S. (2005). Alcohol involvement and the Five-Factor model of personality: A meta-analysis. Journal of Drug Education, 37(3), 277-294.

Munafo, M. R., Zetteler, J. I., & Clark, T. G. (2007). Personality and smoking status: A meta-analysis. Nicotine & Tobacco Research, 9(3), 405-413.

Ohi, K., Shimada, T., Nitta, Y., Kihara, H., Okubo, H., Uehara, T., & Kawasaki, Y. (2016). The Five-Factor model personality traits in schizophrenia: A meta-analysis. Psychiatry Research, 240, 34-41.

Oshio, A., Taku, K., Hirano, M., & Saeed, G. (2018). Resilience and Big Five personality traits: A meta-analysis. Personality and Individual Differences, 127, 54-60.

Pace, V. L. & Brannick, M. T. (2010). How similar are personality scales of the ‘‘same” construct? A meta-analytic investigation. Personality and Individual Differences, 49,
669-676.

Plessen, C. Y. et al. (2020). Humor styles and personality: A systematic review and meta-analysis on the relations between humor styles and the Big Five personality traits. Personality and Individual Differences, 154, 109676.

Roberts, R., W., Walton, K. E., & Viechtbauer, W. (2006). Patterns of mean-level change in personality traits across the life course: A meta-analysis of longitudinal studies. Psychological Bulletin, 132(1), 1-25.

Santangelo, G., Garramone, F., Baiano, C., D'Iorio, A., Piscopo, F., Raimo, S., Vitale, C. (2018). Personality and Parkinson’s disease: A meta-analysis. Parkinsonism and Related Disorders, 49, 67-74.

Sayehmiri, K., Kareem, K. I., Abdi, K., Dalvand, S., & Ghanei Gheshlagh, R. (2020). The relationship between personality traits and marital satisfaction: A systematic review and meta-analysis. BMC Psychology, 8, 15.

Schneider, M., & Preckel, F. (2017). Variables associated with achievement in higher education: A systematic review of meta-analyses. Psychological Bulletin, 143(6), 565-600.

Stanovich, K. E. (2013). How to think straight about psychology. (10th ed). Pearson.

Stough, C., Donaldson, C., Scarlata, B. & Ciorciari, J. (2001). Psychophysiological correlates of the NEO PI-R Openness, Agreeableness and Conscientiousness: preliminary results. International Journal of Psychophysiology, 41, 87-91.