طراحی و ساخت مقیاس معیارهای انتخاب همسر: قبل و بعد ازدواج

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه خانواده پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

2 دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران؛

3 کارشناسی ارشد روانشناسی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) قم؛

4 دانشجوی کارشناسی ارشد مشاوره دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران؛

چکیده

یکی از چالش‌های مشاوران پیش از ازدواج و زوج‌درمانگران، بررسی معیارهای انتخاب همسر و تحول آن در طی دوره زناشویی است. این پژوهش با هدف طراحی، ساخت و بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس معیارهای انتخاب همسر: قبل و بعد ازدواج انجام شده است. بدین منظور، نسخه اولیه مقیاس به کمک پژوهش‌های اسلامی و روان‌شناختی همسو تدوین گردید و به مرور با تکمیل مطالعات منابع اسلامی و بازخورد مراجعین در جلسات مشاوره پیش از ازدواج و زوج‌درمانی، فرم نهایی مقیاس بدست آمد. این فرم همراه با پرسشنامه اولویت بخشی ملاک های همسرگزینی و فرم کوتاه رضامندی زناشویی انریچ درمیان 491 نفر از دانشجویان دانشگاه های قم، اصفهان و نجف آباد و طلاب قم اجرا شد. یافته ها، روایی و اعتبار مناسب این مقیاس 55 گویه ای، 13 عاملی و 4 بخشی را مورد تایید قرار داد. استفاده از این مقیاس، می تواند راهگشای ارزیابی های حیطه مشاوره پیش از ازدواج و زوج درمانگری باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Designing and Constructing the Scale of Mate Selection Criteria: Before and After Marriage (SMSC)

نویسندگان [English]

  • Abbas Ali Haratiyan 1
  • maryam Sadat Mousavi 2
  • Hadi Ershad Hoseini 3
  • Amin Janbozorgi 4
1 Department of Family, Research Institute of Hawzeh and University
2 PhD student in Sociology, Islamic Azad University, Research Sciences Branch, Tehran;
3 MA of Psychology, Imam Khomeini Educational and Research Institute, Qom;
4 MA Student of Counseling, Islamic Azad University, Research Sciences Branch, Tehran;
چکیده [English]

One of the challenges for premarital counselors and couples’ therapists is to study Mate Selection Criteria and its evolution during the marital period. This research was conducted with the aim of designing, constructing and examining the psychometric characteristics of Scale of Mate Selection Criteria: before and after marriage. For this purpose, the initial version of the scale was compiled with the help of Islamic and psychological researches, and eventually the final form of the scale was obtained by completing the study of Islamic sources and customer feedback in premarital counseling sessions. This form was implemented along with a questionnaire for prioritizing the criteria for choosing a spouse and a short form of Enrich marital satisfaction among 491 students of Qom, Isfahan and Najafabad universities and Qom Seminary students. The findings confirmed the reliability and validity of this 55 items, 13-factor and 4-part scale. Using this scale can pave the way for assessments of premarital counseling and therapeutic couples.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Scale
  • Marriage
  • Mate Selection
  • Criteria
قرآن کریم
بهشتیان، م. (1395). برسی مقایسه‌ای ملاک‌های ازدواج (اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، ظاهری و دموگرافیک) زوج‌های در شرف ازدواج دوم با ملاک‌های آن‌ها در ازدواج اول. جامعه‌پژوهی فرهنگی، 2، 1ـ21.
پسندیده، ع. (1391). رضایت زناشویی. قم: مؤسسۀ علمی فرهنگی دارالحدیث.
جبرائیلی، ه.، زاده‌محمدی، ع.، و حیدری، م. (1392). تفاوت ملاک‌های انتخاب همسر بین دو جنس. خانواده­پژوهی، 34، 155ـ171.
حسین‌خانی، ه.، جان‌بزرگی، م.، و مهرام، ب. (1391). بررسی نظریه‌های همسرگزینی و نقد آن­ها با تکیه بر منابع اسلامی و روان‌شناسی. روان‌شناسی و دین، 1، 31ـ46.
حسینی، م.، محمدی، م.، یغمایی، ف.، و علوی مجد، ح. (١٣٨٦). بررسی معیارهای انتخاب همسر زوجین در شرف ازدواج شهر تهران. مجلۀ پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، 12، ٥٠٥ ـ٥١٢.
حیدری، ج.، جعفری، ه.، افضلی، م.ع.، محمدپور تهمتن، ر.ع.، و محمودی، ق. (1387). معیارهای ازدواج از دیدگاه دانشجویان مجرد دانشگاه علوم پزشکی مازندران. پرستاری، 3، 55 ـ 62.
خادمی، ع.، و صادقیان، م. (1391). بررسی معیارهای همسرگزینی بر حسب معیارهای شخصیت در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی یزد. زن و مطالعات خانواده، 17، 67 ـ90.
رجبی، غ.ر.، ابراهیمی نوبندگانی، م.، و خجسته‌مهر، ر. (1390). مقایسه و رتبه‌بندی ترجیحات همسرگزینی در بین گروهی از دانشجویان دختر و پسر و دانشجویان کرد، عرب و بختیاری دانشگاه شهید چمران اهواز. روان‌شناسی بالینی و شخصیت، 3، 61 ـ74.
رفاهی، ژ. (1387). مطالعۀ ملاک‌های همسرگزینی و رابطۀ این ملاک‌ها با عملکرد خانواده به­منظور ارائۀ مدلی برای ارزیابی خانواده. پایان­نامۀ دکتری مشاوره. دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران.
رفاهی، ژ.، ثنائی ذاکر، ب.، شفیع‌آبادی، ع.، و شریفی، ح.پ. (1389). بررسی مقایسه­ای ملاک­های همسرگزینی در زنان و مردان شیرازی در دو موقعیت هنگام ازدواج و اکنون. تازه‌ها و پژوهش‌های مشاوره، 33، 7ـ31.
زارع شاه‌آبادی، ا.، و زارع شاه‌آبادی، ع.ر. (1381). بررسی عوامل مؤثر بر معیارهای همسرگزینی در بین دانشجویان دانشگاه یزد. جمعیت، 39، 56 ـ74.
شکرگزار، م. (1395). رابطۀ بین ویژگی‌های شخصیت و طرح­واره‌های ناسازگار اولیه با معیار انتخاب همسر در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی مرودشت. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مشاورۀ خانواده. دانشگاه آزاد اسلامی مرودشت.
صادقی، ط. (1394). رابطۀ بین سبک‌های دلبستگی و کمال‌گرایی با ملاک‌های انتخاب همسر در دانشجویان مجرد دانشگاه خوارزمی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد روان­شناسی عمومی. دانشگاه خوارزمی تهران.
عابدی، د.، و فرحبخش، ک. (1380). بررسی ملاک انتخاب همسر در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان. مجلۀ علوم پزشکی، 39، 34ـ42.
عباس‌زاده، م.، بهی، م.، دربندی، م.ع.، یوسفی، م.، و جمال‌زاده، ف. (1387). بررسی معیارهای انتخاب همسر در دانشجویان دختر و پسر دانشگاه علوم پزشکی زابل در سال 1387. رستمینه، 3، 80 ـ 88.
عرب علیدوستی، ع.ر.، نخعی، ن.، و خانجانی، ن. (1394). پایایی و روایی پرسش­نامه‌های رضایت زناشویی کانزاس و اینریچ کوتاه‌شده به زبان فارسی. بهداشت و توسعه، 2، 158ـ167.
عطار، س. (1396). رابطۀ معیارهای انتخاب همسر با رضایت زناشویی و کیفیت زندگی در زنان متأهل شهر شیراز. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد علوم تربیتی. دانشگاه آزاد اسلامی مرودشت.
علی‌اکبری دهکردی، م. (1386). بررسی مقایسه‌ای ملاک‌های همسرگزینی در دختران جوان شهر اهواز. دانشور رفتار، 25، 75ـ83.
فرودستان، م.، عریضی، ح.ر.، و نوری، ا. (١٣٨٧). معیار انتخاب سطح تحصیلات همسر و مقایسۀ آن در دانشجویان دختر و پسر. رفاه اجتماعی، 33، ٢١٧ـ٢٢٧.
فریدی، م. (1392). رابطۀ صفات شخصیتی و نگرش مذهبی با ملا‌ک‌های انتخاب همسر در دانشجویان. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مشاورۀ خانواده. دانشگاه آزاد اسلامی مرودشت.
فضل‌الهی قمشی، س.ا.، و ملکی توانا، م. (1392). فرهنگ همسرگزینی در بین دانشجویان؛ معیارها و اولویت‌ها. فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 1، 131ـ154.
کلدی، ع.ر.، و غفوریان قالیباف، م. (1387). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر معیارهای همسرگزینی. مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران، 1، 155ـ172.
مصلی­نژاد، ل.، و کارگر، م.ح. (1385). بررسی معیارهای همسرگزینی از دیدگاه دو گروه دانشجویان دختر و پسر دانشکدۀ علوم پزشکی جهرم. طب و تزکیه، 1ـ2، 32ـ37.
مهرابی‌زاده هنرمند، م.، و داودی، ا. (١٣٨٥). بررسی ملاک‌های همسرگزینی ازنظر دانشجویان مجرد دانشگاه شهید چمران اهواز. پژوهش‌های تربیتی و روان­شناختی، 2، ٢٣ـ٤٤.
میرز، ال.اس.، گامست، جی.، و گارینو، ای.جی. (2006). پژوهش چندمتغیری کاربردی (طرح و تفسیر). ترجمۀ ح. پاشا شریفی، و. فرزاد، س. رضاخانی، ح. حسن­آبادی، ب. ایزانلو، و م. حبیبی (1395). تهران: رشد.
میراحمدی، ل.، فاتحی‌زاده، م.، اعتمادی، ع.، جزایری، ر.، و پسندیده، ع. (1396). انتخاب همسر مبتنی بر آموزه‌های اسلامی (بر اساس تحلیل کیفی احادیث اصول کافی). پژوهش‌های مشاوره، 62، 52 ـ79.
یوسفی، ن.، و باقریان، م. (1390). بررسی ملاک‌های همسرگزینی و فرسودگی زناشویی به­عنوان متغیرهای پیش‌بین زوجین متقاضی طلاق و مایل به ادامۀ زندگی مشترک. مشاوران و روان‌درمانی خانواده، 3، 284ـ301.
 
Badahdah, A.M., & Tiemann, K.A. (2005). Mate selection criteria among Muslims living in America. Evolution and Human Behavior, 26(5), 432-440.
Bentler, P.M., & Chou, C. (1987). Practical issues in structural modeling, Sociological Methods and Research, 16, 78-117.
Bentler, P.M. (1988). Comparative fit indexes in structural model, Psychological Bulletin, 107, 238-246.
Buss, D.M. (1989). Sex differences in human mate preferences: Evolutionary hypotheses tested in 37 cultures. Behavioral and brain sciences, 12, 1-14.
Buss, D.M. (1994). The strategies of human mating. American Scientist, 82, 238-249.
Buss, D.M. (2007). Evolutionary psychology: sex difference in human Meta reference. Journal of counseling and clinical psychology, 6(11), 91-110.
Campbell, A. (2002). The evolutionary psychology of women. New York: Oxford University Press.
Chen, R., & Jason, P. (2014). Chinese and American individuals’ mate selection criteria. Journal of Cross- Cultural Psychology, 46 (1), 101-118.
Fowers, B.J., & Olson, D.H. (1993). ENRICH marital satisfaction scale: a brief research and clinical Tool. Journal of Family Psychology, 7(2), 176-85.
Furnham, A. (2009). Sex differences in mate selection preferences. Journal of Personality and Individual Differences, 47, 262-267.
Gilcksohn, J. (2010). Preferences in human mate selection. Journal of Personality and Social Psychology, 40(3), 113-143.
Greitemeyer, T. (2007). What do men and women want in a partner? Are educated partners always more desirable? Journal of Experimental Social Psychology, 43(2), 180-194.
Hill, R. (1945). Campus Values in Mate Selection. Journal of Home Economics, 37, 554-558.
Nietzel, M.T., & Harris, M.J. (2008). Creative ways to keep romance alive. http://www.heartnhome.com
Nunnally, J.C., & Bernstein, I.H. (2010). Psychometric theory. 4th Ed. New York: McGraw-Hill.
Samani, S. (2005). Family process and content model. Paper presented in International Society for Theoretical Psychology Conference, 20-24 June, Cape Town, South Africa.
Schwarz, S. (2012). Sex and Age Differences in Mate-Selection Preferences. Human Nature, 23, 447-466.
Zhang, F., Wang, T.T., Zheng, Y., Chen, B.L., & Kai-Yung, B. (2013). Mate Selection Criteria among University Students in China: A Survey of One University in Xiamen, Fujian. Journal of Youth Studies, 16 (1), 125-137.