تدوین و اعتباریابی پرسشنامه دیدگاه اخلاقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تربیت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران.

2 دانش‌آموختۀ سطح سه تخصصی اخلاق حوزۀ علمیه قم، دانشجوی دکتری روان‌شناسی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

چکیده

دیدگاه اخلاقی فرد در نحوۀ مواجهه با مسائل روزمره و همچنین نحوۀ استدلال اخلاقی او نقش بسزایی دارد. در جهت ارزیابی دیدگاه اخلاقی افراد، تدوین پرسش‌نامه ضروری بود. هدف این پژوهش تدوین پرسش‌نامۀ دیدگاه اخلاقی و هنجاریابی آن بود. روش این پژوهش ترکیبی از کیفی (توصیفی­ تحلیلی) و کمی (میدانی) بود. ابتدا مهم‌ترین دیدگاه‌های اخلاقی جمع‌آوری و تعریف شد و روایی محتوایی مؤلفه‌ها، توسط کارشناسان تأیید شد. در ادامه گویه‌هایی برای هر یک از دیدگاه‌های اخلاقی طراحی شد. سپس کارشناسان روایی محتوایی گویه‌ها را ارزیابی کردند. آن گویه‌هایی که تأیید شدند، در یک پرسش‌نامۀ اولیه ادغام شدند. پرسش‌نامۀ اولیه 312 شرکت‌کننده که از میان معلمان، دانشجویان و طلاب به‌صورت دردسترس در قم و تهران انتخاب شده بودند، اجرا شد. در تحلیل یافته‌ها از هم‌بستگی پیرسون، تحلیل عاملی تأییدی، ضریب آلفای کرونباخ و نرم‌افزارهای اس.پی.اس.اس. نسخۀ 24 و لیزرل نسخۀ 1/8 استفاده شد. نتایج نشان داد پرسش‌نامۀ دیدگاه اخلاقی شامل 11 مؤلفه و 55 گویه در طیف لیکرت پنج تایی است. روایی سازه به روش تحلیل عاملی تأییدی بررسی شد که مطلوب بود، همچنین پایایی مؤلفه‌ها با روش آلفای کرونباخ 622/0 تا 752/0 بود. پرسش‌نامه دیدگاه اخلاقی روایی و پایایی قابل‌قبولی دارد و می‌تواند گام مؤثری در ارزیابی دیدگاه اخلاقی افراد و توسعۀ پژوهش‌ها در این حیطه باشد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Development and validation of an ethical perspective questionnaire

نویسندگان [English]

  • hasan boosaliki 1
  • Mohammad Farhoush 2
1 Assistant Professor of the Islamic Sciences and Culture
2 Psychology, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Semnan
چکیده [English]

Abstract A person's moral perspective plays an important role in how he or she deals with everyday issues as well as in the way he or she argues morally. In order to assess the moral views of individuals, it is necessary to develop a questionnaire. The purpose of this study is to develop a questionnaire of ethical perspective and its standardization. The method of this research was a combination of qualitative (descriptive-analytical) and quantitative (field). First, the most important ethical views were collected and defined, and the content validity of the components was confirmed by experts. Subjects were then designed for each of the ethical perspectives. Content validity experts then evaluated the items. The confirmed items were integrated into an initial questionnaire. The initial questionnaire was administered to 312 participants who were selected from teachers, students and students available in Qom and Tehran. Pearson correlation, confirmatory factor analysis, Cronbach's alpha coefficient and spss24 and lisrel8.1 software were used to analyze the findings. The results showed that the Ethical Perspective Questionnaire consists of 11 components: and 55 items in a five-point Likert scale. The validity of the structure was evaluated by confirmatory factor analysis, which was desirable. Also, the reliability of the components by Cronbach's alpha method was 0.622 to 0.752. The ethical perspective questionnaire has acceptable validity and reliability and can be an effective step in evaluating the ethical perspective of individuals and developing research in this field.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Developmention
  • validation
  • questionnaire
  • ethical views
  • ethical schools
  • philosophy of ethics
قرآن کریم
امین خندقی، ج. (1394). دیدگاه اخلاق‌گرایان میانه‌رو در باب نسبت ارزش زیباشناختی با ارزش‌ اخلاقی در هنرهای روایی. کیمیای هنر، 16، 91­106.
امینی مقدم، ی.، رضایی، ع.، و مکوند حسینی، ش. (1397). ساخت و اعتباریابی مقیاس هوش اخلاقی کودکان مبتنی‌بر نظریۀ بوربا. اندازه‌گیری تربیتی، 9(34)، 27­45.
بلوکی، ا.، و مصلح‌نژاد، م. (1396). نقد احساس‌گرایی آیر. معرفت اخلاقی، 21، 21­34.
پورسلطانی زرندی، ح.، و قره، م. (1396). تعیین روایی و پایایی پرسش‌نامۀ تصمیم‌گیری اخلاقی در ورزش. مدیریت و توسعۀ ورزش، 6(3)، 19­29.
ثابت، م.، دلاور، ع.، پاشاشریفی، ح.، و خوش‌نویسان، ز. (1394). ساخت و رواسازی مقیاس رفتار اخلاقی. روان‌شناسی تربیتی، 6 (3)، 27­36.
جیکوبز، ج. آ. (1396). فرهنگ اصطلاحات فلسفۀ اخلاق. ترجمۀ س. تقوی و ز. علوی‌راد. تهران: نشر مرکز.
حسینی سورکی، م. (1385). بررسی و نقد نظریۀ خودگرایی اخلاقی، پژوهش‌های فلسفی کلامی، 29، 187­223.
درویشی، ن. (1393). مقایسۀ رشد اخلاقی از دیدگاه علامه طباطبایی و کولبرگ. فرهنگ پژوهش، 20، 25­150.
ریچلز، ج. (1392). عناصر فلسفۀ اخلاق. ترجمۀ م. فتحعلی و ع. آل بویه. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
عباسی اصل، ر.، و هاشمی، س.، و خبازی کناری، م.، و باعزت، ف. (1398). ویژگی‌های روان‌سنجی نسخۀ فارسی پرسش‌نامۀ هویت اخلاقی بلک و رینولدز. روان شناسی کاربردی، 13 (52)، 651­667.
علیا، م. (1391). فرهنگ توصیفی فلسفۀ اخلاق. تهران: هرمس.
فرانکنا، و. (1383). فلسفۀ اخلاق. ‌ترجمۀ ه. صادقی. قم: طه.
فیض‌آبادی، ف.، و طاهرآبادی، ع.، و خیرالهی، ف. (1396). نقش دیدگاه اخلاقی در تعدیل اثر رهبری اصیل بر رفتارهای ناکارآمد حسابرسان. دانش حسابرسی، 17(67 )، 185­209.
مجلسی، م. (1403ق). بحارالانوار. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مرعشی، م.، صفایی مقدم، م.، و خزامی، پ. (1389). بررسی تأثیر اجرای برنامة آموزش فلسفه برای کودکان به روش اجتماع پژوهشی، بر رشد قضاوت اخلاقی دانش‌آموزان پایۀ پنجم ابتدایی شهر اهواز. تفکر و کودک، 1، 83­102.
وجدانی، ف. (1394). رویکردهای نوین در تربیت اخلاقی. تهران: مدرسه.
هدایتی، م. (1393). علم اخلاق: تعریف، موضوع و هدف. پژوهش‌های اخلاقی، 4 (16)، 15­32.
هولمز، ر. ل. (1385). مبانی فلسفۀ اخلاق. ترجمۀ م. علیا. تهران: ققنوس.
هومن، ح. (1393). مدل‌یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم‌افزار لیزرل. تهران: سمت.
Lussier, R. N. (1993). Human relations in Organizations: A Skill-building Approach. Boston: Richard D. Irwin.
Narvaez, D., & Rest, J. (1995), Four Components of Acting Morally, in Moral Development: An Introduction. Allyn & Bacon.
Rest, J., Narvaez, D., Bebeau, M. J., & Thomas, J. (1999). A Neo Kohlbergian Approach: the Dit and Schema Theory. Educational Psychology Review, 11, 91-323.