مدل مفهومی خودنمایشی نابهنجار براساس متون دینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی، گروه روان‌شناسی، پژوهشکدة علوم رفتاری، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران

2 استادیار گروه روان‌شناسی، جامعة المصطفی العالمیة، قم، ایران.

3 دانشجوی دکتری قرآن و روان‌شناسی، گروه روان‌شناسی، جامعة المصطفی العالمیة، قم، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر تدوین مدل مفهومی خودنمایشی نابهنجار براساس متون دینی و بررسی میزان روایی آن بود. باتوجه به هدف، ابتدا با رویکردی کیفی با راهبرد «جست‌وجوی واژگانی» به‌وسیلۀ 27 واژۀ مرتبط، 363 گزارۀ دینی با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند براساس اصل اشباع در منابع اسلامی جمع‌آوری و با استفاده از روش تحلیل کیفی محتوای متون دینی موردبررسی قرار گرفت. سپس برای حصول اطمینان از تطابق آن‌ها با محتوای متون دینی ازیک‌سو و کاربرد آن در حوزۀ روان‌شناسی از سوی دیگر، اعتبار یافته‌ها با استفاده از ارزیابی نظرات متخصصان به‌وسیلۀ یازده کارشناس با محاسبۀ «شاخص روایی محتوا» و «نسبت روایی محتوا» موردبررسی قرار گرفت. یافته‌های حاصل از پژوهش نشان داد سازۀ خودنمایشی نابهنجار دارای هشت نشانه (شیفتۀ مدح و ستایش بودن، شهرت‌طلبی به هدف غیرالهی، ناهماهنگی ظاهر و باطن، خودنمایی با جلوه‌های ظاهری، نمایش فعل نیکو برای دیگران، نشاط و انگیختگی در حضور دیگران، کسالت و تنبلی در تنهایی و خودستایی گفتاری) و شش شرط علی است. این یافته‌ها بستر مناسبی برای تدوین پرسش‌نامۀ این سازه و طراحی مداخلۀ درمانی و بستۀ آموزشی آن فراهم کرده است. این یافته‌ها بستر مناسبی برای تدوین پرسش‌نامۀ این سازه و طراحی مداخلۀ درمانی و بستۀ آموزشی آن فراهم کرده است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Conceptual Model of Abnormal Self-Histrionic Based on religious texts

نویسندگان [English]

  • mojtaba hafezi 1
  • mohammadsadegh shojaii 2
  • Mojtaba Farhoush 3
1 Research institute of Hawzah and University
2 Al-mustafa international University
3 Quran and Psychology Department, Al_Mustafa International University, Qom,Iran
چکیده [English]

Abstract
The purpose of this study was to develop a conceptual model of abnormal Self-Histrionic based on religious texts and to examine its validity. According to the purpose, first with a qualitative approach with the strategy of "lexical search" by 27 related words, 363 religious statements were collected using purposeful sampling based on the principle of saturation in Islamic sources and using the method of qualitative analysis of the content of religious texts (Shojaei, 1399 a) was examined. Then, to ensure their compatibility with the content of religious texts on the one hand and its application in the field of psychology on the other hand, the findings are validated by evaluating the opinions of experts by 11 experts by calculating the content validity index (CVI) and content validity ratio (CVR). Was examined. Findings from the study showed that the structure of abnormal ostentation has eight signs (fascinated by praise, fame for non-divine purpose, inconsistency of appearance and inwardness, ostentation with outward manifestations, showing good deeds to others, cheerfulness and arousal in the presence of others, boredom and laziness In loneliness and verbal boasting) and six conditions are causal. These findings have provided a suitable basis for compiling a questionnaire of this structure and designing a therapeutic intervention and its educational package.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qualitative method
  • ostentation
  • narcissistic personality
  • Histrionic personality disorder Islamic sources. Abnormal
‏‫قرآن کریم.
آخوندی، م. ب‏. (۱۳۹۳)‏. سنخ‌شناسی نفاق در قرآن مجید (بررسی جامعه‌شناختی پدیدۀ نفاق)‏. آموزه‌های قرآنی، 20، 53­76.
‏‫ابراهیم‌نژاد، م‏. (۱۳۸۷)‏. خودآرایی و خودنمایی از دیدگاه اسلام‏. رهیافت انقلاب اسلامی، 4، 93­104.
ابن ابی الحدید، ع. (۱۴۰۴). شرح نهج البلاغة (ابن ابی الحدید). تصحیح م. ا. ابراهیم. قم: دار إحیاء الکتب العربیة/مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی (ره).
‏‫ابن منظور، م. (۱۴۱۴). لسان العرب (ج ۱­15). قم: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
‏‫ابن‌بابویه، م. (۱۳۷۶). الأمالی ( للصدوق). ترجمه م. ب. کمره‎‌ای. تهران: کتابچی.
‏‫ابن‌بابویه، م. (۱۳۶۲). الخصال. تصحیح ع. ا. ع. غفاری. قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم. مؤسسة النشر الإسلامی.
‏‫ابن‌بابویه، م. (۱۴۰۶). ثواب الأعمال و عقاب الأعمال. تصحیح م. م. خرسان. قم: الشریف الرضی.
‏‫ابن‌بابویه، م. (۱۴۰۳). معانی الأخبار. تصحیح ع. ا. غفاری. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. دفتر انتشارات اسلامی.
‏‫ابن‌بابویه، م. (۱۴۱۳). من لا یحضره الفقیه. تصحیح ع. ا. غفاری. قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم. مؤسسة النشر الإسلامی.
‏‫ابن‌شعبه، ح. (۱۴۰۴). تحف العقول. تصحیح ع. ا. غفاری. قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم. مؤسسة النشر الإسلامی.
‏‫ابن‌طاووس، ع. (۱۴۰۶). فلاح السائل و نجاح المسائل‏. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم. بوستان کتاب.
‏ ابن فهد حلی، ا‏. (۱۴۰۷)‏. عدة الداعی و نجاح الساعی. بیروت: دار الکتاب الاسلامی.
‏‫ابن‌قولویه، ج. (۱۳۵۶). کامل الزیارات. تصحیح ع. ا. امینی. قم: المطبعة المبارکة المرتضویة.
‏‫اسلامی‌پناه، م. (۱۳۹۲)‏. معنا، جایگاه و آسیب‌های ریا از دیدگاه‌های تفسیری فیض کاشانی و علامه طباطبایی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه قم.
المتقی الهندی، ع. ع. (۱۴۱۹). کنز العمّال فی سنن الاقوال و الافعال. قم: دارالکتب العلمیه.
برک، ل‏. (2007)‏. روان شناسی رشد‏. ترجمۀ ی. سیدمحمدی (1397). تهران: ارسباران.
‏‫‏‫بزرگ‌زاده، ح‏. (۱۳۸۷)‏. نفاق و منافقین از منظر قرآن‏. دین و سیاست، 17 و 18، 57­83.
‏‫پژوهنده، ع.، و دروگر، خ‏. (۱۳۹۰)‏. کندوکاو روان‌شناختی در ریشه‌های تربیتی نفاق‏. پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، 92، 115­140.
تمیمى آمدى‏، ع. (۱۴۱۰). غرر الحکم و درر الکلم‏. تصحیح م. رجایی. قم: دار الکتاب الإسلامی.
‏‫جرجانی، علی بن محمد‏ (1411)‏. التعریفات‏. ترجمۀ ع. علیزاده (1360). تهران: وفا.
جعفر بن محمد (ع)، ا. (۱۳۶۰). مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة در تزکیه نفس و حقایق و معارف الهى. ترجمه ح. مصطفوی. تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
دیلمی، ح. (۱۴۰۸). أعلام الدین فی صفات المؤمنین. قم: مؤسسة آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث.
رازی، ا‌‏. (۱۳۶۶)‏. روض‌الجنان و روح‌الجنان فی تفسیر القرآن مشهور به تفسیر شیخ ابوالفتوح رازی‏. مصححین محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
راغب اصفهانی، ح. (۱۴۱۲). مفردات ألفاظ القرآن. تصحیح ص. ع. داوودی. قم: دار القلم.
‏‫راوندی کاشانی، ف. (بی‌تا). النوادر( للراوندی). تصحیح ا. صادقی اردستانی، قم: دارالکتاب.
‏‫‏‫روحی، ک.، خوانین‌زاده، م. ح.، و سعیدی، ف‏. (۱۳۹۳)‏. مفهوم و گسترۀ تبرج زنان در تفسیر قرآن‏. مطالعات تفسیری، 17، 113­128.
‏‫روحی، ک.، خوانین‌زاده، م. ح.، و سعیدی، ف‏. (۱۳۹۲)‏. ممنوعیت تبرّج زنان از منظر قرآن کریم‏. پژوهش‌نامۀ معارف قرآنی، 13، 121­136.
سادوک، ب. ج.، سادوک، و. آ.، و روئیز، پ‏. (2015)‏. خلاصۀ روان‌پزشکی کاپلان و سادوک علوم رفتاری/ روان‌پزشکی بالینی. ویراست یازدهم‏. ترجمۀ ف. رضاعی (1399). تهران: ارجمند.
‏‫‏‫سجادی، ج‏. (۱۳۶۷)‏. فرهنگ معارف اسلامی. تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
‏‫شاه‌پسند، ا.، و تیزابی، ه‏. (۱۳۹۳)‏. بررسی تطبیقی دو مفهوم انفاق و نفاق در قرآن کریم‏. مشکوة، 33، 18­37.
‏‫شبر، ع‏. (۱۳۷۴)‏. الاخلاق. قم: عزیزی.
‏‫شجاعی، م. ص‏. (۱۳۹۹الف‌)‏. روش تحلیل کیفی محتوای متون دینی: مبانی نظری و مراحل اجرا‏. مطالعات اسلام و روان‌شناسی، 27، 41­73.
‏‫شجاعی، م. ص‏. (۱۳۹۹ب‌)‏. نظام تحول روانی از تولد تا مرگ بر پایۀ منابع اسلامی‏. روان‌شناسی فرهنگی، 2، 134­160.
‏‫شجاعی، م. ح.، جان‌بزرگی، م.، عسگری، ع.، غروی‌راد، س. م.، و پسندیده، ع‏. (۱۳۹۳)‏. کاربرد نظریۀ حوزه‌های معنایی در مطالعات واژگانی ساختار شخصیت بر پایۀ منابع اسلامی‏. مطالعات اسلام و روان‌شناسی، 15، 7­38.
شهید ثانی، ز. (۱۴۰۹). منیة المرید فی أدب المفید و المستفید. تصحیح ر. مختاری. قم: مکتب الإعلام الإسلامی. مرکز النشر.
‏‫‏‫صدقی، ن‏. (1412)‏. خودآرایی زن از دیدگاه قرآن‏. ترجمۀ ف. غفاری (1381). تهران: احسان.
‏‫طباطبایی، م. ح‏. (1417)‏. تفسیر المیزان‏. قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه قم.
‏‫طباطبایی، م. ک‏. (۱۳۹۸)‏. منطق فهم حدیث. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
‏‫طبرسی، ف‏. (۱۳۶۷)‏. مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصرخسرو.
‏‫طوسی، م‏. (۱۴۰۹)‏. التبیان فى تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربى.
طوسی، م. (۱۴۱۴). الأمالی (طوسی). قم: دار الثقافة.
عسکری، ح. (۱۴۰۰). الفروق فی اللغة. قم: دار الآفاق الجدیدة.
‏‫علوی نژاد، ح. (۱۳۸۶)‏. مفهوم‌شناسی «تبرّج جاهلی»‏. پژوهش‌های قرآنی، 51 و 52، 136­163.
‏‫‏‫عیاشی، م. (۱۳۸۰). تفسیر العیّاشی. قم: مکتبة العلمیة الاسلامیة.
‏‫فقیهی، ز.، حاجی اسماعیلی، م. ر.، و طاهرنشاط‌دوست، ح. (۱۳۹۹)‏. بررسی اختلال شخصیت «نمایشی» در آموزه های اسلامی و تطبیق آن با یافته‌های روان شناسی‏. تحقیقات علوم قرآن و حدیث، 45، 185­215.
‏‫فیض‌کاشانی، م‏. (۱۳۷۶)‏. المحجه البیضاء. قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم. دفتر انتشارات اسلامی.
‏‫قمی، ع‏. (۱۳۶۳)‏. تفسیر القمی (ج ۱­2). قم: دار الکتاب.
‏‫کاستلو، ت.، و کاستلو، ج‏. (1992)‏. روان‌شناسی نابهنجاری‏. ترجمۀ ن. پورافکاری (1373). تهران: آزاده.
‏‫کشی، م. (۱۳۶۳). رجال الکشی­ اختیار معرفة الرجال( مع تعلیقات میر داماد الأسترآبادی). تحقیق م. رجایی. قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام‏.
‏‫کفش‌کنان، م. ح.، و مردانی، م. (۱۳۹۳)‏. تحلیل تطبیقی نامه‌های امام علی علیه السلام به معاویه با آیات نفاق قرآن‏. حدیث و اندیشه، 18، 77­100.
کلینی، م. (۱۴۰۷). الکافی (ط­ الإسلامیة). تصحیح م. آخوندی و ع. ا. غفاری. قم: دار الکتب الإسلامیة.
‏‫کلینی، م. (۱۴۲۹). کافی (ط­ دار الحدیث). تصحیح م. ح. درایتی. قم: مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث.
‏‫کملی، ل‏. (۱۳۹۰)‏. بررسی و تبیین مؤلفه‏‏‌های آرایش و خودنمایی (تبرج) از دیدگاه مفسران و روان‏شناسان. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم.
گروهی از نویسندگان. (۱۴۲۳). الأصول الستة عشر من الأصول الأولیة فی الروایات و أحادیث أهل البیت علیهم السلام. تصحیح ض. محمودی. قم: مؤسسة دار الحدیث الثقافیة.
‏‫‏‫مجلسی، م. ح‏. (۱۴۰۳)‏. بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (علیهم السلام). قم: دار احیاء التراث العربی.
‏‫محسنی، د‏. (۱۳۸۶)‏. ریا از منظر قرآن و روایات. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه جامعه المصطفی العالمیة.
مفید، م. (۱۴۱۳). الأمالی (للمفید). تحقیق ح. استادولی و ع. ا. غفاری. قم: کنگره شیخ مفید.
موسوی خمینی، ر. (۱۳۸۴)‏. شرح چهل حدیث (اربعین حدیث). تهران: مؤسسۀ ‌تنظیم ‌و نشر آثار امام ‌خمینی‌(س).
‏‫مهدوی کنی، م. ر‏. (۱۳۹۴)‏. نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
‏‫میرزایی، م‏. (۱۳۹۰)‏. مفهوم‌شناسی نفاق، انواع و مراتب آن از منظر قرآن‏. آموزه‌های قرآنی، 14، 131­150.
‏‫نراقی، ا‏. (۱۳۷۸)‏. معراج السعاده. قم: مؤسسۀ‌ انتشارات‌ هجرت.
‏‫نراقی، م. م. (1196)‏. جامع السعادات‏. بیروت: مؤسسۀ الاعلمی للمطبوعات.
‏‫نمکی، م.، و سیدان، ف. (۱۳۹۵)‏. خودآرایی، علل و زمینه‌ها (در میان دانشجویان دانشگاه الزهراء). پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه الزهرا (س).
‏‫ورام بن أبی فراس‏، م‏. (۱۴۱۰). تنبیه الخواطر و نزهة النواظر(مجموعة ورّام). قم: دار التعارف | دار صعب | مکتبة الفقیه |.
‏‫هالجین، ر.، و ویتبورن، ک‏. (2014)‏. آسیب‌شناسی روانی: دیدگاه‌های بالینی دربارۀ اختلال‌های روانی براساس DSM-5 (متن کامل جلد 1 و 2)‏. ترجمۀ‌ ی. سیدمحمدی (ج 2). تهران: روان.
‏‫Allport, G. W. (1968). The person in psychology: Selected essays.
American Psychiatric Association, D. S., & American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5.
Bolino, M. C., Varela, J. A., Bande, B., & Turnley, W. H. (2006). The impact of impression-management tactics on supervisor ratings of organizational citizenship behavior. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 27(3), 281–297.
Cain, N. M., Pincus, A. L., & Ansell, E. B. (2008). Narcissism at the crossroads: Phenotypic description of pathological narcissism across clinical theory, social/personality psychology, and psychiatric diagnosis. Clinical psychology review, 28(4), 638–656.
Chiari, G. (2015). Kelly, Maturana, and Their Constructivist Theories. The Wiley Handbook of Personal Construct Psychology, 57.
Chou, C., Farn, C., & others. (2015). Toward to measure narcissistic personality in cyberspace: Validity and reliability. Psychology, 6(15), 1984.
Elkind, D. (1967). Egocentrism in adolescence. Child development, 1025–1034.
Fointiat, V. (2008). Being together in a situation of induced hypocrisy. Current Research in Social Psychology, 13(12), 145–153.
Forouhari, S., Teshnizi, S. H., Ehrampoush, M. H., Mahmoodabad, S. S. M., Fallahzadeh, H., Tabei, S. Z.,... & Kazemitabaee, M. (2019). Relationship between religious orientation, anxiety, and depression among college students: A systematic review and meta-analysis. Iranian journal of public health, 48(1), 43.
Glaser, B. G., & Strauss, A. L., (1967). The discovery of grounded theory: strategies for qualitative theory. New Brunswick: Aldine Transaction.
Goffman, E. (2002). The Presentation of Self in Everyday Life. London, New York. Victoria: Penguin Group.
Guadagno, R. E., & Cialdini, R. B., (2007). Gender differences in impression management in organizations: A qualitative review. Sex Roles, 56(7-8), 483–494.
Halgin, R. P., & Whitbourne, S. K. (2014). Abnormal Psychology. Clinical Perspectives on Psychological Disorders, 4th.
Horney, K. (2013). Our inner conflicts: A constructive theory of neurosis. Routledge.
Kohut, H. (1972). Thoughts on narcissism and narcissistic rage. The psychoanalytic study of the child, 27(1), 360-400.
Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel psychology, 28(4), 563-575.
Morf, C. C., Torchetti, L., & Schürch, E. (2011). Narcissism from the perspective of the dynamic self-regulatory processing model. The handbook of narcissism and narcissistic personality disorder: Theoretical approaches, empirical findings, and treatments, 56-70.
Polit, D. F., & Beck, C. T. (2006). The content validity index: are you sure you know what’s being reported? Critique and recommendations. Research in nursing & health, 29(5), 489–497.
Sabini, J. (1995). Social psychology. New York: Norton & Company.
Schultz, D. P., & Schultz, S. E. (2016). Theories of personality. Cengage Learning.
Weinberger-Litman, S. L., Rabin, L. A., Fogel, J., Mensinger, J. L., & Litman, L. (2016). Psychosocial mediators of the relationship between religious orientation and eating disorder risk factors in young Jewish women. Psychology of Religion and Spirituality, 8(4), 265.
Zeng, F. Li, W., Wang, V. L., & Guo, C. (2019). The impact of advertising self-presentation style on customer purchase intention. Asia Pacific Journal of Mark