پیش‌بینی سرزندگی تحصیلی و عملکرد تحصیلی دانشجویان براساس سبک زندگی اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه مشاوره، دانشکدة علوم انسانی، واحد ابهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران

چکیده

سرزندگی تحصیل به تجارب موفقیت‌آمیز دانش‌آموزان یا دانشجویان در رویارویی با موانع و مشکلات تحصیلی و پشت‌سر گذاشتن آن‌ها گفته می‌شود. هدف پژوهش حاضر پیش‌بینی سرزندگی تحصیلی و عملکرد تحصیلی دانشجویان براساس مؤلفه‌های سبک زندگی اسلامی بود. روش پژوهش از نوع هم‌بستگی بود. جامعۀ پژوهش دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر  بود. نمونۀ موردمطالعه 212 نفر از دانشجویان بودند که به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب شدند. ابزارهای اندازه‌گیری پرسش‌نامۀ سبک زندگی اسلامی و پرسش‌نامۀ سرزندگی تحصیلی، و معدل تحصیلی بود. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون ضریب هم‌بستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون گام به گام استفاده شد. نتیجۀ پژوهش نشان داد که علی‌رغم رابطۀ مثبت تمامی مؤلفه‌های سبک زندگی اسلامی با سرزندگی تحصیلی فقط مؤلفه‌های زمان‌شناسی و باورها حدود 35 درصد از واریانس سرزندگی تحصیلی را تبیین می‌کنند. همچنین نتیجه نشان داد بین سبک زندگی اسلامی و عملکرد تحصیلی رابطۀ مثبت وجود دارد. رابطۀ مؤلفه‌های عبادی، اخلاق، خانواده، تفکر و علم، و زمان‌شناسی سبک زندگی اسلامی با عملکرد تحصیلی مثبت بود. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد حدود 13 درصد از واریانس عملکرد تحصیلی توسط سه مؤلفۀ زمان‌شناسی، تفکر و علم، و عبادی سبک زندگی اسلامی تبیین می‌شود. بنابراین، نتیجۀ تحقیق حاضر می‌تواند مبنایی برای افزایش سرزندگی تحصیلی و عملکرد تحصیلی دانشجویان از طریق توجه به سبک زندگی آنان قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Predicating the academic buoyancy and academic performance of college students based on Islamic lifestyle

نویسنده [English]

  • mohammad Ghamari
چهارراه نبوت بلوار ملاصدرا نرسیده به دادگاه پ16ط3واحد6
چکیده [English]

The academic buoyancy refers the successful experiences of students or college students to face obstacles and educational problems and behind them. The aim of this research was predicating the academic buoyancy and academic performance of college students based on Islamic lifestyle. The method of the research was correlation. The study population included all students of Islamic Azad university of Abhar Branch in 2019-2020 academic year. Cluster sampling was used to select 212 students. Instruments were Islamic lifestyle questionnaire, academic buoyancy questionnaire and academic average score. Pearson correlation coefficient and stepwise regression analyses were used to analyze the data. The results showed that in spite of positive correlation between all dimensions of Islamic lifestyle and academic buoyancy, only punctuality and beliefs can predict academic buoyancy of students and explain about 35 percent of its variance. Also the results showed that there is positive relationship between Islamic lifestyle and academic performance. The relationships between the Islamic lifestyle dimensions of religious rituals, ethics, thinking and knowledge and punctuality and academic performance were positive. The results of regression analyses showed that about 13 percent of academic function is explained with, punctuality, thinking and knowledge, and religious rituals of Islamic lifestyle. Therefore, the results of this study can provide a basis for increasing academic buoyancy and academic performance through consideration of their lifestyle.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic life style
  • academic buoyancy
  • academic performance
  • students
ابراهیمی‌بخت، ح.، یاراحمدی، ی.، اسدزاده، ح.، و احمدیان، ح. (1397). تدوین مدل سرزندگی تحصیلی براساس خشنودی از نیازهای بنیادین روان‌شناختی، جهت‌گیری انگیزشی، یادگیری خودراهبر. راهبردهای شناختی در یادگیری، 11 (6) ، 135ـ 153.
احمدپور، ر.، و مسعود نجاری، م.ا. (1399). اثربخشی برنامة آموزشی سازگاری اجتماعی بر سرزندگی تحصیلی، هویت تحصیلی و انعطاف‌پذیری شناختی دانش‌آموزان دختر شهر بوکان. روان‌شناسی فرهنگی، 4(2)، 74ـ90.
استاجی، ز.، اکبرزاده، ر.، تدین‌فر، م.، رهنما، ف.، زردشت، ر.، و نجار، ل. (1385). بررسی سبک زندگی در ساکنین شهر سبزوار. دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، 13، 134ـ139.
اسدی، م.، براتی مقدم، ب.، و نقوی کلجاهی، م. (1394). رابطۀ ابعاد سبک زندگی اسلامی و شادکامی در دانشجویان دانشگاه خوارزمی. اسلام و سلامت، 2 (1) ، 33ـ38.
بخشی، ن.،  و فولاد چنگ، م.(1397). رابطۀ جو مدرسه و تاب‌آوری تحصیلی: نقش واسطه‌ای سرزندگی تحصیلی. مطالعات روان‌شناسی تربیتی، 30، 51ـ 80.
پژوهی‌نیا، ش.، فاطمی اردستادنی، س. م.ح.، اسلامی، م.، و کفیلی یوسف‌آباد، م. (1396). رابطۀ سبک زندگی اسلامی با هویت اخلاقی و خودکنترلی در نوجوانان. راهبرد فرهنگ، 37، 214ـ 229.
جزایری، س.س.، اصغرنژاد، ع.ا.،  و خاقانی، م. (1398). مقایسة عوامل شخصیتی و دین‌داری درونی و بیرونی در نوجوانان با و بدون رفتارهای پرخطر. روان‌شناسی فرهنگی، 3(2)، 54ـ 71.
جوادی علمی، ل.، اسدزاده، ح.، دلاور، ع.، و درتاج، ف. (1399). مدل‌یابی روابط ساختاری اشتیاق تحصیلی دانشجویان براساس تدریس تحول‌آفرین، خودکارآمدی تحصیلی با میانجی‌گری نقش سرزندگی تحصیلی. راهبردهای شناختی در یادگیری، 14، 1ـ 19.
رحیمی، م.، و زارعی، ا. (1395). نقش ابعاد دلبستگی بزرگ‌سالی در سرزندگی تحصیلی با واسطه‌گری ابعاد خودکارآمدی مقابله با مشکلات و کمال‌گرایی. پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 3(12)، 57ـ69.  
سادات، س.، و ستایشی اظهری، م. (1398). نقش واسطه‌اى سرزندگى تحصیلى و شوخ‌طبعى در رابطۀ بین هیجان‌هاى تحصیلى و درگیرى تحصیلى. راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 4 (12) ، 28ـ 40.
سلم‌آبادی، م.، فرحبخش، ک.، ذوالفقاری، ش.، و صادقی، م. (1394). بررسی ارتباط سبک زندگی اسلامی با سلامت روان دانشجویان دانشگاه بیرجند. دین و سلامت، 3 (1)، 1ـ 10.
شهریاری، م.، عباسی، س.، مغزی، پ.، و معینی، م. (1397). ارتباط سبک زندگی رفتارهای ارتقادهندۀ سلامتی و سبک زندگی اسلامی در مبتلایان به سندرم حاد کرونری. مجلۀ بالینی پرستاری و مامایی، 7 (2)، 127ـ137.
شیخ‌الاسلامی، ر.، و طاهری، ژ. (1396). تبیین علی سرزندگی تحصیلی براساس دلبستگی به والدین و همسالان و تنظیم شناختی هیجان. روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 8 (3) ، 1ـ22.
طغیانی، م.، کجباف، م. ب.، و باقرپور، م. (1392). رابطة سبک زندگی اسلامی با نگرش‌های ناکارآمد در دانشجویان. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 14 (4) ، 36ـ 44.
عبدی، ع.، و زندی پیام، آ. (1398). پیش‌بینی عملکرد تحصیلی با توجه به ابعاد هویت تحصیلی، سرزندگی تحصیلی و شکفتگی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی. مجلۀ توسعۀ آموزش در علوم پزشکی، 35، 17ـ 25.
عرب‌زاده، م.،  نعیمی، ق.،  و پیرساقی، ف. (1396). پیش‌بینی رضایت از زندگی در دانشجویان براساس سبک زندگی اسلامی و هوش معنوی. رویش روان‌شناسی، 18، 25ـ 44.
عطادخت، ا.، بشرپور، س.، و دولتی، ح. ( 1395). تعیین نقش همدلی و سبک زندگی اسلامی در تبیین رفتار جامعۀ یار معلمان. روان‌شناسی مدرسه، 5 (4)، 75ـ 84.
عطادخت، ا.، و پرزور، پ. (1395). نقش میزان پای‌بندی دانشجویان به سبک زندگی اسلامی در پیش‌بینی میزان گرایش آن‌ها به اعتیاد. اعتیادپژوهی سوء مصرف مواد، 37، 11ـ 26.
عینی، س.، نریمانی، م.، و بشرپور، س. (1398). پیش‌بینی پیشرفت تحصیلی براساس سرزندگی تحصیلی و یادگیری خودراهبر دانش‌آموزان دختر. راهبردهای شناختی در یادگیری، 7 (12)، 33ـ 45.
فتحی، د.، و جمال‌آبادی، م. (1396). بررسی نقش واسطه‌گری تاب‌آوری در رابطۀ حمایت تحصیلی و سرزندگی تحصیلی در دانشجویان. راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 4 (10)، 263ـ 269.
کاویانی ارانی، م. (1388). طرح نظریۀ سبک زندگی براساس دیدگاه اسلام و ساخت آزمون بک زندگی اسلامی و بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی آن. رسالۀ دکتری روان‌شناسی. دانشگاه اصفهان.
کاویانی، م. (1390). کمی‌سازی و سنجش سبک زندگی اسلامی.  روان‌شناسی و دین، 4 (2)، 27ـ 44.
کجباف، م. ب.، سجادیان، پ.، کاویانی، م .، و انوری، ح. (1390) . رابطۀ سبک زندگی اسلامی با شادکامی در رضایت از زندگی. روان‌شناسی و دین، 4 (4)،  61ـ74.
مرادی، م.، جمال‌آبادی، م.، شهاب‌زاده، ص.، شیبانی، ا.ا.، مرادی، س.، و حوری، م. (1396). باورهای خودکارآمدی تحصیلی و سرزندگی تحصیلی؛ نقش‌درآمیزی با کار مدرسه و جنس. مجلۀ توسعۀ آموزش جندی شاپور، 8 (4)، 419ـ 435.
مرادی، م.، دهقانی‌زاده، م. ح.، و سلیمانی خشاب، ع. ع. (1394). حمایت اجتماعی ادراک شده و سرزندگی تحصیلی؛ نقش واسطه‌ای باورهای خودکارآمدی تحصیلی.  مجلۀ مطالعات آموزش و یادگیری، 7 (1)، 1ـ24.
مرحمتی، ز.، و یوسفی، ف. (1395). رابطۀ ابعاد سبک زندگی اسلامی با بهزیستی روان‌شناختی در دانشجویان. روان‌شناسی کاربردی، 39، 329ـ 346.
مطهری، س.، فرحبخش، ک.، سلطانی‌نژاد، ع.، و نوری، م. ر. (1394). پیش‌بینی رضایتمندی زناشویی اسلامی براساس سبک زندگی اسلامی در دانشجویان متأهل. دوفصلنامۀ پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، 12، 47ـ 69.
ملایی، ف.، حجازی، م.، افراشته، م. ی.، و مروت، ذ. ا. (1399). نقش میانجی ذهن آگاه در رابطه بین اشتیاق تحصیلی و سرزندگی تحصیلی دانش‌آموزان دختر. پژوهش در نظام‌های آموزشی، 48، 75ـ 90.
ملکی، ع. (1400). رابطۀ نیازهای معنوی و پای‌بندی مذهبی با سرزندگی تحصیلی دانش‌آموزان مقطع متوسطۀ دوم. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان.
میرزایی، ش. (1397). بررسی ارتباط بین سبک زندگی اسلامی ـ جهادی با راهبرد مقابله با استرس و خوش‌بینی، پژوهش در نظام‌های آموزشی، 12،  1167ـ1183.
میکاییلی، ن.، افروز، غ. ع.، و قلی‌زاده، ل. (1391). ارتباط خودپنداره و فرسودگی تحصیلی با عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دختر، روا‌ن‌شناسی مدرسه، 1 (4)، 90ـ 103.
ویسکرمی، ح. ع.، میردریکوند، ف. ا.، قره‌ویسی، س.، و سلیمانی، م. (1398). رابطۀ خودکارآمدی تحصیلی با سرزندگی تحصیلی: نقش میانجی‌گرانۀ نیازهای روان‌شناختی پایه. آموزش و ارزشیابی، 47، 141ـ 158.
Al-Awwad, N. J., Al-Sayyed, H.B., Abu Zeinah, Z. B., Reema Fayez Tayyem, R.F. (2021). Dietary and lifestyle habits among university students at different academic years. Clinical Nutrition ESPEN, 44 ,236-242.
Alic, A., Ceric, H., & Habibovic, S. (2015). The Connections of Empathy and Life Styles among Bosnian Students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 205, 457-462.
Comerford, J., Batteson, T., & Tormey, R. (2015). Academic buoyancy in second level schools: insights from Ireland. Journal of Social and Behavioral Sciences, 197, 98-103.
Eolaier C. (2019). Spiritual well–being: conceptualization and measurement. Journal of Psychology and Theology, 11, 330-40.
European Lifestyle Medicine Organization (2021). What is lifestyle medicine? Retrieved from https://www.eulm.org/what-is-lifestyle-medicine.
Firth, J., Gangwisch, J.E., Borisini, A., Wootton, R.E., Mayer, E.A., )2020). Food and mood: how do diet and nutrition affect mental wellbeing? BMJ 369, m2382. https:// doi.org/10.1136/bmj.m2382.
Freilich, R., & Shechtman, Z. (2010). The contribution of art therapy to the social, emotional, and academic adjustment of children with learning disabilities. The Arts in psychotherapy, 37(2), 97-105.
Hirvonena, R.,  Yli-Kivistöa, L., Putwainb , D.W.,  Ahonena , T., & Kiuru, N. (2019). School-related stress among sixth-grade students – Associations with academic buoyancy and temperament. Learning and Individual Differences, vol. 70, 100-108.
Lee, R. L., Loke, A. Y., Wu, C. S., & Ho, A. P. (2010). The lifestyle behaviors and psychosocial well‐being of primary school students in Hong Kong. Journal of Clinical Nursing, 19(9‐10), 1462-1472.
Martin, A.J., & Marsh, H.W. (2006). Academic buoyancy and its psychological and educational correlates: A construct validity approach. Psychology in the Schools, 43(3), 267-282.
Martin, A. J., & Marsh, H. W. (2008). Workplace and academic buoyancy: Psychometric assessment and construct validity amongst school personnel and students. Journal of Psychoeducational Assessment, 26(2), 168-184.
Miller, S., Connolly, P., & Maguire, L. K. (2013). Wellbeing, academic buoyancy and educational achievement in primary school students. International Journal of Educational Research, 62, 239-248.
Penineks, F., Karakaya, A., & Yilmaz, K. (2017). Relations between self- leadership and critical thinking skills. Procedia- social and Behavioral sciences, 207, 29- 41.
Putwain, D. W.,  Gallard, D.,  & Beaumon, J. (2020). Academic buoyancy protects achievement against minor academic adversities.  Learning and Individual Differences, 83, 1-8.
Sarah, M., Paul, C., & Lisa. K. M. (2013). Well-being, Academic buoyancy and educational achievement in primary school student. International Journal of Educational Research, 62, 239-248.
Wright, F., Boyle, S., Baxter, K., Gilchrist, L., Nellaney, J., Greenlaw, N., & Forde, L. (2013). Understanding the relationship between weight loss, emotional well-being and health-related quality of life in patients attending a specialist obesity weight management service. Journal of Health Psychology, 18(4), 574-586.