نقش انواع مقابلۀ دینی در تجربۀ سوگ و سلامت روانی بازماندگان افراد جان‌باخته در اثر ویروس کرونا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روان‌شناسی عمومی، گروه روان‌شناسی، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 دانشجوی دکترای روان‌شناسی، گروه روان‌شناسی، پژوهشکدة علوم رفتاری، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران

3 . استادیار گروه روان‌شناسی، دانشگاه قرآن و حدیث. قم، ایران

4 کارشناسی ارشد روان‌شناسی بالینی، گروه روان‌شناسی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران.

چکیده

از اوایل سال 2020 با شیوع جهانی ویروس کرونا، افراد زیادی به این بیماری مبتلا شده و تعداد قابل‌توجهی جان خود را ازدست داده‏اند. بازماندگان افراد درگذشته، به‌علت محدودیت‏های شدید ارتباطی (قرنطینه)، از انواع حمایت‏های فردی و اجتماعی برای تسهیل تجربۀ سوگ محروم بودند که این خود سلامت جسمی و روان‌شناختی بازماندگان را تهدید می‏کند. در این میان منابع شخصی مقابله‏ای افراد می‏تواند نقش بسزایی داشته باشد. دین یکی از این منابع مقابله است. هدف از این پژوهش بررسی رابطۀ چندمتغیری سبک‏های مختلف مقابلۀ دینی، تجربۀ سوگ و نیز سلامت روانی بازماندگان افراد درگذشتۀ مبتلا به بیماری کرونا بود. 277 نفر از ساکنان شهر مشهد که یکی از بستگان نزدیک‏شان را در بیمارستان بستری و به‌علت ابتلا به کرونا ازدست داده بودند، با رضایت خویش پرسش‌نامه‏های الکترونیکی این پژوهش را تکمیل کردند. روش این پژوهش توصیفی از نوع هم‌بستگی بود. برای سنجش متغیرهای پژوهش از سیاهۀ آثار سوگ، مقیاس اضطراب، افسردگی و استرس و مقیاس مقابلۀ دینی استفاده شده است. نتایج تحلیل یافته‏ها نشان داد، میان تمام متغیرهای پژوهش رابطۀ معنادار مشاهده شد و بیشترین ضریب هم‌بستگی بین مقابلۀ دینی منفی دینی و مؤلفۀ انفصال و طرد تجربۀ سوگ و کم‌ترین آن بین مقابلۀ دینی مثبت و رفتار وحشت‌زدگی تجربۀ سوگ به‌دست آمد؛ مقابلۀ دینی مثبت آسیب کم‌تر در تجربۀ سوگ و سلامت روانی بیشتر و مقابلۀ دینی منفی آسیب بیشتر در تجربۀ سوگ و سلامت روانی کم‌تر را پیش‏بینی کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The role of religious coping in the experience of mourning and mental health of survivors of the COVID-19

نویسندگان [English]

  • Fateme sheibak 1
  • Mohadese Pishnamazi 2
  • Mohammad Taghi Tabik 3
  • Ruhollah Dehghani 4
1 Tarbiat Modares University
2 research Center of Hawzeh and University
3 Quran & Hadith University
4 Shahed University
چکیده [English]

Since early 2020, The COVID-19 pandemic, many people have been infected with the disease and a significant number have lost their lives. The survivors of the deceased, due to severe communication restrictions (quarantine), are deprived of all kinds of individual and social support to facilitate the experience of mourning, which in itself threatens the physical and psychological health of the survivors. The aim of this study was to investigate the multivariate relationship between different styles of religious coping, the experience of mourning and the mental health of survivors of coronary heart disease. 277 residents of Mashhad who lost one of their close relatives in the hospital due to coronary heart disease successfully completed the electronic questionnaires of this study. The method of this research was descriptive-correlational. The mourning list, the Anxiety, Depression and Stress Scale, and the Religious Coping Scale were used to measure the research variables. The results of analysis showed that there is a significant relationship between all research variables at the level of and the highest correlation coefficient between the negative religious confrontation and the component of separation and rejection of the experience of mourning and the lowest between Positive religious confrontation and panic behavior of grief experience were obtained; Positive religious coping predicted less harm in the experience of grief and more mental health, and negative religious coping predicted more harm in the experience of grief and less mental health.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Coronavirus"
  • "mental health"
  • "Experience grief"
  • "religious coping"
قرآن کریم.
آسنجرانی، ف. (1390). روان‌شناسی سوگ و فقدان. اراک: آی سانا.
اسپیلکا، ب.، هود، ر. د.، هونسبرگر، ب.، و گرساچ، ر. (2003). روان‌شناسی دین: براساس رویکرد تجربی. ترجمۀ م. دهقانی (1390). تهران: رشد.
اسدزندی، م.، ابوالقاسمی، ح.،  جوادی، م.، و سرهنگی، ف. (1399). ارزیابی تطبیقی رفتارهای سلامت معنوی مردم ایران در پاندمی کووید-19 با شواهد دینی. طب نظامی، 22(8). 864-872.
ایمانی جاجرمی، ح. (1399). پیامدهای اجتماعی شیوع ویروس کرونا در جامعۀ ایران. ویژه‌نامۀ پیامدهای شیوع ویروس کرونا- کووید، 19، 2.
پورافکاری، ن. ا. (1386). فرهنگ جامع روان‌شناسی ـ روان‌پزشکی انگلیسی ـ فارسی و زمینه‌های وابسته. تهران: فرهنگ معاصر. ج 1.
پیشنمازی، م.، تبیک، م. ت.، و براتی سده، ف. (1396). طراحیِ مداخلۀ بازسازی دینی و بررسی اثربخشی آن بر سلامت روانی. روان‌شناسی فرهنگی، 1(2)، 23-48.
سیدموسوی، پ.، وفایی، م.، رسول‌زاده طباطبائی، ک.، و نادعلی، ح. (1388). رابطۀ راهبردهای مقابلۀ مذهبی با تعالی پس‌ضربه‌ای و درماندگی در دانشجویان. روان‌شناسی معاصر، 4(1)، 102-111.
شریفی، م.، احمدی، ا.، و فاتحی‌زاده، م. (1391). رابطۀ مقابلۀ مذهبی با آثار سوگ در دانشجویان داغدیده. روان‌شناسی و دین، 5(2)، 115-127.
شریفی، م.، فاتحی‌زاده، م.، و احمدی، س.ا. (1392). ویژگی‌های روان‌سنجی سیاهة آثار سوگ هوگان در خانواده‌های داغدیدۀ ایرانی. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 14(3)، 69-79.
علیزاده فرد، س.، و صفاری‌نیا، م. (1399). پیش‌بینی سلامت روان براساس اضطراب و هم‌بستگی اجتماعی ناشی از بیماری کرونا. پژوهش‌های روان‌شناسی اجتماعی، 36، 129-141.
کیانی، ا.، فتحی، ا.، هنرمند قوجه بیگلر، پ.، عبدی، س.، و استاجی، ر. (1399). رابطۀ سبک‌های دلبستگی، حمایت اجتماعی و سبک‌های مقابله‌ای با تاب‌آوری روان‌شناختی در افراد دارای تجربۀ سوگ: ارائۀ مدل تحلیل مسیر. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 11(41)، 157-180.
نعمتی‌پور، ز.، و گلزاری، م. (1394). بررسی اثربخشی مشاوره و درمان سوگ با رویکرد دینی به شیوۀ گروهی بر ارتقای سطح کیفیت زندگی مادران داغدیده فرزند. پژوهش‌های روان‌شناسی بالینی و مشاوره، 1 (5) ، 52-69.
نوحی، ش.، میرحسینی، ح.، جان‌بزرگی، م.، مهاجر، ح. ع.، و ناصری فدافن، م. (1399). نقش سلامت معنوی و مقابلۀ مذهبی در پیش‌بینی اضطراب مرگ در بیماران مبتلا به ویروس کرونا. روان‌شناسی، 14 (6)، 4ـ 29.
وولف، د. م. (1996). روان‌شناسی دین. ترجمۀ م. دهقانی (1386). تهران: رشد.
Tabik, M. T., Fathi-Ashthiani, A., M. Janbozorgi., Rasoolzade Tabatabaei, & S. K. (2020). Conceptual model of religious and spiritual struggles in Iran: A qualitative study. International Journal of Behavioral Sciences, 14, 85-90.
Fardin, M. A. (2020). COVID-19 Epidemic and Spirituality: A Review of the Benefits of Religion in Times of Crisis. Jundishapur Journal of Chronic Disease Care, 9(2), 1-4.  doi: 10.5812/jjcdc.104260.
Lucchetti, G., Góes, L. G., Amaral, S. G., Ganadjian, G. T., Andrade, I., Almeida, P. O. A., Carmo, V. M. & Manso, M. E. G. (2020). Spirituality, religiosity and the mental health consequences of social isolation during Covid-19 pandemic. International Journal of Social Psychiatry, 0(00), 1-8. doi: 10.1177/0020764020970996
Keyes, C. L. M. (2003). Complete mental health: An agenda for the 21st centuary. In C. L. M. Keyes & J. Haidt (Eds.), Flourishing: Positive psychology and the life well-lived (pp. 293-312). Washington, DC: American Psycholodical Association.
Keyes, C. L. M., & Michalec, B. (2009). Mental health. In S Lopez (Ed.), The encyclopedia of positive psychology (pp. 614-617). Chichester, England: Blackwell.
Kowalczyk, O., Roszkowski, K., Montane, X., Pawliszak, W., Tylkowski, B. & Bajek, A. (2020). Religion and Faith Perception in a Pandemic of COVID‑19. Journal of Religion and Health, 59, 2671–2677. https://doi.org/10.1007/s10943-020-01088-3
Nelson, J, M. (2010). Psychology, religion, and spirituality. New York: Springer.
Park, C. L., & Slattery, J. M. (2053). Religion and spirituality and mental health. In R. F. Paloutzian & C. L Park (Eds.), Handbook of the psychology of religion and spirituality (2nd ed.; pp. 240–219). New York: Guilford Press.