بررسی کیفی نقش تجارب خانوادگی در سازگاری سالمندان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 گروه مشاوره، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

3 گروه مشاوره، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

چکیده

تحقیق حاضر با هدف بررسی کیفی نقش تجارب خانوادگی در سازگاری سالمندان انجام شد. یکی از عواملی که در عصر کنونی نقش مهمی در کاهش آسیب‌پذیری سالمندان ایفا می‌کند، نهاد خانواده است. به همان اندازه که وجود خانواده برای فرد سالمند اهمیت دارد، بودن فرد سالمند نیز برای خانواده ارزشمند و مفید است. این مطالعۀ کیفی به روش نظریۀ مبنایی در سال 1396 انجام شد. با مراجعه به مراکز خصوصی سالمندان، جهاد کشاورزی، و پارک‌های شهر تهران با 18 سالمند در دامنة سنی 65 تا 82 سال مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته انجام شد تا داده‌ها به مرحلۀ اشباع برسند. یافته‌های پژوهش 8 مقولۀ اصلی را نشان داد که شامل تجارب مثبت و خوشایند، شناخت و رفتار مثبت والدین، تعامل سازنده و عاطفی با همسر، انسجام رضایت‌بخش عاطفی و درونی خانواده، ازدواج موفق و متعالی، شرایط مطلوب اقتصادی، سلامت جسمی، و رضایت از زندگی است. نتایج این پژوهش نشان داد عواملی نظیر عامل‌های یادشده از مؤلفه‌های اثرگذار تجارب خانوادگی بر سازگاری سالمندان هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Qualitative study of the role of family experiences in the elderly adjustment

نویسندگان [English]

  • Ebrahim Shirmohammadian 1
  • Ebrahim Naeimi 2
  • somayeh kazemian 3
1 Faculty of Psychology and Education, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran
2 Counseling Department, Faculty of Psychology and Education, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran‎.
3 Counseling Department, Faculty of Psychology and Education, Allameh Tabatabai ‎University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The aim of this study was to qualitatively investigate the role of family experiences in ‎the adjustment of the elderly. One of the factors that plays an important role in ‎reducing the vulnerability of the elderly in the current era is the institution of ‎family. Just as having a family is important to the elderly, the presence of an elderly person is also ‎valuable and rewarding to the family. This qualitative study was conducted in 2017 using the ‎Basic Theory Method. The researchers conducted semi-structured interviews with 18 ‎elderly people in the age range of 65-82 years; referred to nongovernment funded residential aged care facilities, Organization of Agriculture Jahad, and municipal parks in Tehran, so that the data reached the ‎saturation stage. Findings showed 8 main categories including positive and ‎pleasant experiences; recognizing and positive behaviors of‎ parents; constructive and ‎emotional interaction with spouse; satisfactory emotional and internal cohesion of ‎family; successful and transcendent marriage; favorable economic conditions; physical ‎health; and satisfaction with life. The results of this study showed that such factors are the components of family experiences that affect the adjustment of ‎the elderly.‎

کلیدواژه‌ها [English]

  • family
  • the elderly
  • adjustment
  • experiences
  • non-adjustment
 
احمدی نوده، خ.، مرزآبادی، آ.، و ملازمانی، ع. (1384). بررسی وضعیت ازدواج و سازگاری زناشویی. طب ، 2، 141ـ152.
ایمان­زاده، ع.، و همراه­زاده، م. (1396). شناسایی عوامل تسهیلگر و بازدارندۀ کیفیت زندگی در زنان و مردان سالمند، تحقیق پدیدارشناسی سالمند. سالمندی ایران، 4، 430ـ445.
اسماعیلی شیرازی، م. (۱۳۷۸). روان­شناسی اجتماعی و سالمندی. نشر تخت جمشید
بوند، ج.، و کورنر، ل. (2001). کیفیت زندگی سالمندان. ترجمۀ س. ح. محققی کمال (1389). تهران: دانژه.
پروین، ل. ا. (۲۰۰۱). روان­شناسی شخصیت. ترجمۀ م. ج. جعفری، و پ. کدیور (۱۳۸۸). تهران: رسا.
تقی­نژاد، ز.، اقلیما، م.، عرشی، م.، و پورحسین، پ. (1396). اثربخشی مداخلۀ مددکاری گروهی با شیوۀ آموزش مهارت­های اجتماعی بر سازگاری اجتماعی سالمندان. توان­بخشی، 3، 230ـ241.
خدایاری فرد، م. (۱۳۸۶). بررسی عوامل مؤثر بر سازگاری اجتماعی دانشجویان شاهد و غیرشاهد. گزارش نهایی طرح پژوهشی. مؤسسۀ روان­شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران.
حیدرنیا، ا.، و نظری، ع . (1393). اثربخشی برنامۀ پیشگیری و بهبود رابطه بر افزایش صمیمیت زناشویی زوج­ها. مطالعات روان­شناسی بالینی، 15، 61ـ78.
خجسته، ر.، احمدی، م.، و سودانی، م. (1394). اثربخشی درمان بافت­نگر انصاف ­محور بر صمیمیت عاطفی و کیفیت زناشویی زوجین. روان­شناسی کاربردی، 2، 79ـ96.
درویش­پور کاخکی، ع.، عابد سعیدی، ژ.، دلاور، ع.، و سعیدالذاکرین، م. (۱۳8۸). استقلال در سالمندان: یک مطالعة پدیده‌شناسی. تحقیقات نظام سلامت حکیم، 12(۴)، 1ـ10.
رایس، ف. (2001). رشد انسان: روان­شناسی رشد از تولد تا مرگ. ترجمۀ م. فروغان (1390). تهران: ارجمند.
سهیلی مقدم، م. (۱۳۹۵). مقایسۀ سلامت اجتماعی سالمندان شهری و روستایی، مطالعۀ موردی شهرستان قاینات. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی.
سیف­زاده، ع. ( 1394). بررسی سلامت اجتماعی سالمندان و عوامل مرتبط با آن، مطالعۀ موردی شهر آذرشهر. پرستاری سالمندان، 4، 95ـ106.
شعاری­نژاد، ع. ا. (۱۳۷۵). فرهنگ اصطلاحات تربیتی، جامعه‌شناسی، روان‌پزشکی، روان‌شناسی. تهران: حقیقت.
شاملو، س. (1383). بهداشت روانی. ویرایش دوم. تهران: رشد.
شیخی، م.، و جواهری، م. (1395). سالمندان و خدمات اجتماعی در ایران. جمعیت، 95 و 96، 51ـ70.
شکوهی، ش. ( 1391). بررسی وضعیت اقتصادی ـ اجتماعی سالمندان استان ایلام. پژوهش در پزشکی، 2، 125ـ133.
ضرغامی، م. (1394). بررسی نگرش زنان نسبت­به مراقبت از سالمندان، مطالعۀ بین‌نسلی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی.
قهاری، ش.، ضرغامی، م.، یکه فلاح، م.، قیطرانی، ب.، و کاوند، ح. (1397). بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی یک قیاس کوتاه و بومی سالمند آزاری در گروهی از سالمندان استان البرز. روان‌شناسی فرهنگی، 2(2)، 26ـ36.
قلی‌زاده، آ.، و شیرانی، ع. (1389). رابطۀ بین عوامل فردی ـ خانوادگی ـ اجتماعی و اقتصادی با میزان رضایت از زندگی سالمندان اصفهان. جامعه­شناسی کاربردی، 1، 69ـ82.
کلدی، ع. (۱۳83). جامعه­شناسی سالمندی. تهران: معلم.
کیان­پور قهرخی، ف.، و حقیقی، ج.(1381). سازگاری با مسائل سال­خوردگی. مجموعه مقالات سالمندی. ج 3. تهران: گروه بانوان نیکوکار.
گود، و. ج. (1930). خانواده و جامعه. ترجمۀ و. ناصحی (1352). تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مرادی­نژاد، ف.، و صحبایی، س. (1389). تأثیر خاطره­گویی بر سلامت روان سالمندان. مرکز تحقیقات سالمندی واحد تهران، 3.
میرزایی، س. م. (1386). ملاحظاتی پیرامون ابعاد سالمندی با نگاهی به تجربۀ ژاپن. پژوهش‌نامة علوم انسانی، 53، 201ـ222.
میلانی­فر، ب. ( ۱۳۸۹). بهداشت روانی. تهران: قومس.
نبوی، س. ح.، علیپور، ف.، حجازی، ع.، ربانی، ا.، و راشدی، و. (1393). بررسی رابطۀ حمایت اجتماعی و سلامت روان در سالمندان. مجلة دانشکدۀ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 57، 841ـ846.
نوابی­نژاد، ش.، دوکانه‌ای فرد، ف.، و شیرزادی، ش. (1392). بررسی تأثیر عوامل خانوادگی مؤثر بر سلامت زنان و مردان سالمند در منطقۀ 13 شهرداری تهران. تحقیقات مدیریت آموزشی، 17، 132ـ199.
نوقابی، ا.، الحانی، ف.، و پیروی، ح. (1391). سلامت در سالمندان، یک مطالعۀ مروری. مرکز تحقیقات مراقبت­های پرستاری، 78، 62ـ71.
یزدانبخش، ک. (1394). اثربخشی مرور زندگی بر افزایش سازگاری اجتماعی سالمندان بازنشسته. روان‌شناسی پیری، 3، 179ـ185.
 
 
 
Charmaz, K., & Henwood, K. (2008). Grounded theory. In C. Willig, & W. Stainton-Rogers. The SAGE handbook of qualitative research in psychology (pp. 240-259). London: SAGE
 Fakari, F. R., Hashemi, M. A., & Fakari, F. R. (2013). A Qualitative Research: Postmenopausal Women's Experiences of Abuse. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 82, 57-60.
 Gallagher, L. P., & Truglio-Londrigan, M. (2008). Community support older adults’ perceptions. Clinical Nursing Research, 13(1), 24-32.
 Helgeson, V.S. (2003). Social support and quality of life. Quality of Life Research, 12, 25-31.
 Kwong, E. W. Y., & Kwan, A. Y. H. (2004). Stress-management methods of the community-dwelling elderly in Hong Kong: Implications for tailoring a stress-reduction program. Geriatric Nursing, 25(2), 102-106.
 Miller, C. A. (2009). Nursing for wellness in older adults. Lippincott Williams & Wilkins.
Seeman, T. E., & Adler, N. (1998). Older Americans: Who will they be? In Phi Kappa Phi Forum (Vol. 78, No. 2, p. 22). National Forum: Phi Kappa Phi Journal.