بررسی و مقایسۀ نیازهای انطباق‌پذیری خانواده‌های شهری و روستایی کرمانشاه پس از موقعیت بحران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد مشاوره، دانشکدة روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی و مقایسۀ نیازهای انطباق­پذیری خانواده­های شهری و روستایی بعد از موقعیت بحران انجام گرفت. خانواده­های ساکن در شهر سرپل­ذهاب و روستاهای دشت ذهاب که پس از زلزلۀ کرمانشاه همچنان در شهر و روستای خود ماندند و با شرایط منطقۀ سکونت خود انطباق یافتند، جامعۀ­آماری مطالعه را تشکیل دادند. برای انتخاب اعضای نمونه از شیوۀ تصادفی خوشه­ای استفاده شد و تعداد 380 خانواده ‌از شهر سرپل­ذهاب برای نمونۀ پژوهش انتخاب شدند و در روستا نیز تعداد 5 روستا بر حسب تصادف انتخاب شدند و تعداد 300 خانوادة روستایی این پرسش­نامه را تکمیل کردند. به منظور اندازه­گیری متغیر نیازهای انطباق­پذیری از پرسش­نامۀ محقق­ساخته با عنوان «انطباق‌پذیری خانواده­ها» استفاده شد که دارای سه خرده­مقیاس «خانواده»، «خرده‌منظومۀ همسران»، «خرده­منظومۀ والد - فرزند» بود. در پژوهش حاضر، ضریب اعتبار پرسش­نامه در گروه نمونۀ مورد مطالعه برابر با 868/0 به­دست آمد. داده‌ها با استفاده از تحلیل واریانس چندمتغیره تحلیل شد. نتایج نشان داد که تفاوت­های معنی‌داری در نیازهای انطباق­پذیری بین خانواده­های شهری و روستایی وجود دارد. در خرده­مقیاس خانواده، نیازهای امنیت‌بخشی و باورسازی در خانواده‌های شهری نسبت به نیازهای خانواده­های روستایی در اولویت بیشتری بودند. در خرده‌مقیاس همسران، نیازهای واقع­گرایانه زوج‌های شهری بیشتر از نیازهای واقع­گرایانه زوج‌های روستایی بود. همچنین در خرده­مقیاس والد - فرزند، تفاوت معناداری میان نیازهای خانواده­های شهری و روستایی یافت نشد. با توجه به نیازهای انطباق­پذیری متفاوتی که در شهر و روستا وجود دارد، می توان در بسته­های حمایتی پس از بحران، این نیازها را مورد توجه خاص قرار داد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study on Post-Crisis Adaptability Requirements of Urban and Rural Families in Kermänšäh

نویسنده [English]

  • Masoumeh Esmaeily
Professor of Counseling, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The purpose of this research is to study and compare the post-crisis adaptability requirementsof urban and rural families. The statical scociety of the study is stablished on the families living in Sarpolzab and Dasht-e-Zahab villages who remained in their town and villages after the earthquake of Kermänšäh and adjusted to the living conditions. In urban part, 380 families were selected by cluster random sampling, and in rural part, 5 villages randomly-selected, and 300 rural families filled out the research questionnaire. In order to measure the variable of adaptation requirements, a researcher-made questionnaire, titled “Family Adaptation” was used which had three subscales of “family”, “spouse subsystem”, and “parent-child subsystem”. The validity coefficient of the questionnaire in the sample group obtained equal to 0.868. The analysis of the data was performed using Multivariate Analysis of Variance. The results indicated that there were significant differences in adaptability requirementsbetween urban and rural families. In the “family” subscale, security and belief-making needs were higher in priority for urban families than for rural families. In the spouse subscale, realistic needs of  urban spouses were greater than the realistic needs of rural spouses. In parent-child subscale, there was no significant difference between the requirements of urban and rural families. Concerning the difference in adaptability between urban and rural families, these requirements have to put under consideration in post-crisis support packages.

کلیدواژه‌ها [English]

  • adaptability requirements
  • urban family
  • rural family
  • crisis
ازکیا، م. (1372). بررسی نیازهای بهزیستی در جامعۀ روستایی ایران. تهران: دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
امیر مظاهری، ا. م. (1394). سنخ­شناسی انطباق اجتماعی مهاجران روستایی با زندگی شهری (مطالعۀ موردی منطقۀ 16 تهران). مطالعات جامعه­شناختی شهری، 15، 123ـ154.
حسین چاری، م.، و محمدی، م. (1390). پیش­بینی تاب­آوری روان­شناختی براساس اعتقادات مذهبی در دانشجویان شهری و روستایی. روان­شناسی معاصر، 6، 45ـ56.
دهکردی، م.، مهمان نوازان، ا.، و کاکوجویباری، ع.ا. (1393). تأثیر سبک­های دلبستگی، انطباق­پذیری و پیوستگی در خانواده بر میزان تاب­آوری و رابطۀ آن با احساس غم غربت در میان دانشجویان مقیم خوابگاه دانشگاه الزهرا. مطالعات اجتماعی و روان­شناختی زنان، 4، 173ـ204.
رحمانی، ج. (1391). جایگاه دین روستایی در جامعه­شناسی روستا: علل بی­توجهی و پیامدهای آن. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 3، 85 ـ105.
ریاضی، ا. (1392). شهر؛ پدیده­ای میان­رشته­ای. مطالعات میان­رشته­ای در علوم انسانی، 1، 101-115.
ریو (2005). انگیزش و هیجان. ترجمۀ یحیی سید محمدی (1397). تهران: ویرایش.
زرگر، ا.، و حاتمی خانقاهی، ت. (1393). وجوه مؤثر بر طراحی مسکن روستایی. مسکن و محیط روستا، 148، 45ـ62.
قرنجیک، ع.، و بدری، س.ع. (1393). بررسی ارتباط میان ویژگی­های قومی - فرهنگی و شاخص­های ذهنی کیفیت زندگی در نواحی روستایی؛ مطالعۀ موردی: دهستان جعفربای جنوبی شهرستان ترکمن. مسکن و محیط روستا، ص 146ـ134،
گلادینگ، ساموئل.(1998). خانواده درمانی. ترجمه اسمعیلی، تاجیک؛ رسولی، محسن.(1394). تهران: انتشارات تزکیه
مطوف، ش. (1386). بحران هویت و تشدید آن در زندگی اردوگاهی پس از زلزلۀ بم. باغ نظر، 8، 73ـ80.
نعیمی، ا.، و مظاهری، ز. (1396). بررسی تأثیر مشاوره مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) بر انطباق‌پذیری مسیر شغلی دانشجویان. مطالعات روان‌شناسی بالینی، 27.
یارمحمدیان، ا.، و مختاری، ا. (1394). رابطۀ عملکرد خانواده با سبک مقابله با فشارهای روانی در دانشجویان دختر اصفهان در سال1391. دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، 9، 713ـ 738.
 
Banato, E.J. (2011). Educational resilience:The relationship between school protective factors and student achievement. San Diego: state university.(Dissertation PhD).
Bashpour, S., Narimani, M., & Isa-Zadegan, A. S. (2012). [Correlation between coping styles and social support with perceived stress (Persian)]. Psychological Studies, 9(2), 29-48.
Denison, D, R., & Neal, W.S. (2000). Denison organizational culture survey, facilitator guide. Published by Denison Consulting 11, LLC. 30-37.
Green, S. E. (2007). We’re tired, not sad: Benefits and burdens of mothering a child with a disability. Social Science & Medicine, 64(1), 63-150.
Lee, Y.J. (2008). Subjective Quality of Life Measurement in Taipei. Building and Environment, 43(7), 1205-1215.
Luthans, F., Youssef, C., & Avolio, B. (2007). Psychological Capital: Developing The Human Competitive Edge. Oxford England: Oxford University Press
Nash, R., Lemcke, P., & Sacre, S. (2009). Enhancing transition: An enhanced model of clinical placement for final year nursing student. Nurse Educ,29(1), 48-56.
Rutter, M. (1993). Resilience: some conceptual considerations, journal of adolescent health,14, 626-631.  
Savickas, M, L. porfeli, E. J. (2012). Careeradapt-abilities scale:construction,reliability, and measurement equivalenceacross 13 countries. Journal of VocationalBehavior, 81, 1-13.
Walsh, F. (2015). Strengthening Family Resilience, Third Edition, Guilford Publications