راهبرد‌های سازش با بازنشستگی: یک مطالعۀ پدیدارشناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه خوارزمی

چکیده

بازنشستگی کناره‌گیری از شغل یا جنبه‌های اجتماعی زندگی تعریف می‌شود که با تغییرات گسترده در زندگی روزمره، فرصت‌ها، انتظارات، ارزش‌ها، امید‌ها و ترس‌ها همراه است. از آنجا که بازنشستگی یکی از رویدادهای مهم و انتقال از بزرگسالی اولیه به بزرگسالی ثانویه در زندگی بسیاری از افراد به­شمار می‌رود، مواجهه و سازش با آن ضروری است. پژوهش حاضر، به بررسی تجربۀ زیستۀ بازنشستگان از چالش‌ها و راهبرد‌هایی که برای رفع این چالش‌‌ها به­کار می‌گیرند، اختصاص داشت. بدین‌منظور 10 نفر از مردان بازنشستۀ آموزش و پرورش شهرستان بهشهر، به روش نمونه‌گیری در دسترس و هدفمند انتخاب شدند و با استفاده از مصاحبۀ نیمه‌ساخت‌دار مطالعه شدند تا به شرکت‌کنندگان اجازه داده شود آزادانه به توصیف تجربۀ خود بپردازند. تحلیل داده‌ها به روش فراست انجام شد. در نتیجۀ یافته‌ها، چالش‌هایی که بازنشستگان مرد در نتیجۀ بازنشستگی با آن رو­به­رو می‌شوند به چهار مضمون اصلی چالش‌های مالی، چالش‌های مربوط به سلامت، چالش زمان اضافی و احساس بیهودگی طبقه‌بندی می‌شوند. در بیانات مشارکت‌کنندگان، به چالش‌های مالی در مقایسه با سایر چالش‌ها بیشتر اشاره شد و ابعاد مختلف زندگی بازنشستگان را که شامل شرایط روان­شناختی، شرایط جسمانی و خدمات درمانی، روابط زناشویی و اوقات فراغت است، تحت تأثیر قرار داد. درنهایت، راهبرد‌هایی را که افراد برای مواجهه با این چالش‌ها گزارش کردند می‌توان به چهار مضمون اصلی (اتکا به خود، معنویت‌گرایی، فعالیت‌های جایگزین و مثبت‌نگری) و یازده مضمون فرعی تقسیم کرد. سازگاری با بازنشستگی از طریق اتکا به خود، معنویت‌گرایی، فعالیت‌های جایگزین و مثبت‌نگری امکان‌پذیر است که هر یک از این راهبرد‌ها به مشکل ویژه‌ای اختصاص ندارد و دامنه‌ای از چالش‌ها را در بر می­گیرد و حل‌و‌فصل می‌کند. رایج‌ترین راهبرد مورد استفادۀ افراد در دوران بازنشستگی، اشتغال مجدد و معنویت‌گرایی است که با توجه به در نظر گرفتن عوامل فرهنگی و نقش برجستۀ دین در جامعۀ ایران و زندگی افراد، می‌توان به تفاوت شرایط بازنشستگان در ایران با بازنشستگان جوامع دیگر از طریق راهبرد‌های به­کارگرفته، پی برد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Retirement Adjustment Strategies (A Phenomenological Research)

نویسندگان [English]

  • Marieh Eshaghi Gorji
  • Abdorrahim Kasaei
  • Farshad Mohsenzadeh
Kharazmi University
چکیده [English]

Retirement, defined as the abandonment of a job or social aspects of life, is associated with widespread changes in everyday life, opportunities, expectations, values, hopes and fears. Since retirement is considered as an important event and as a transition from primary adulthood to secondary adulthood, making adjustments is necessary. The aim of this research was to examine the lived experience of retired people with the challenges of retirement and strategies they used to overcome these challenges. For this purpose, 10 retired male ex-educators in Behshahr city were selected through available and purposeful sampling and were studied using semi-structured interviews to allow participants to freely describe their experience. The data were analyzed by a method that was suggested by Frost (2011). As a result of the analysis, four themes were emerged as main challenges experienced by retired men: financial challenges, health challenges, extra time challenge, and feelings of futility. Financial issues were mentioned more than others and had impacts on the participants’ lives in psychological, physical, health care, marital relationship, and leisure aspects. Finally, the strategies that individuals have reported to overcome these challenges can be divided into four main themes (self-reliance, spirituality, alternative activities and positivism) and 11 sub-themes. Retirement adjustment is possible through self-reliance, spirituality, alternative activities and positivism so that each one of these strategies can be used to solve a range of challenges rather than addressing just one single problem. It is important to mention that the most commonly used strategies for retirement challenges are re-employment and spirituality. Considering the role of the cultural and religious factors in the Iranian society and the life of retirees, it is possible to differentiate the conditions of retirees in Iran with retirees of other communities in terms of the used strategies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • retirement
  • retirement adjustment
  • phenomenological research

مراجع

بنازاده ماهانی، ن. (1382). بررسی تأثیر روابط اجتماعی و اعتماد به نفس در سلامت روان سالمندان. طب و تزکیه، 38 (51)، 37ـ40.
تقدیسی، م.ح.، دشمن‌گیر، پ.، دهداری، ط.، و دشمن‌گیر، ل. (1391). عوامل تأثیرگذار بر سبک زندگی سالم از دیدگاه سالمندان: یک مطالعۀ کیفی. سالمند، 7 (4)، 47ـ58.
حمکتی‌پور، ن.، حجتی، ح.، شریف‌نیا، س.ح.، آخوندزاده، گ.، نیکجو، ع.، و میرابوالحسنی، م. (1392). بررسی تأثیر ورزش منظم بر میزان افسردگی سالمندان. آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، 1 (3)، 23ـ32.
خضری، ع.، عرب عامری، ا.، حمایت‌طلب، ر.، و ابراهیمی، ر. (1393). تأثیر ورزش و فعالیت‌های بدنی روی زمان واکنش و پاسخ سالمندان. سالمند، 9 (2)، 106ـ113.
رحیمی، ا.، انوشه، م.، احمدی، ف.، و فروغان، م. (1389). تجارب سالمندان تهرانی در زمینۀ اوقات فراغت و تفریحات. سالمند، 5 (1)، 61ـ77.
سالاری، ر. (1386). ورزش و سالمندی. نشاط و ورزش، 4 (7)، 37ـ42.
علی­پور، ف.، سجادی، ح.، فروزان، آ.، و بیگلریان، ا. (1388). نقش حمایت­های اجتماعی در کیفیت زندگی سالمندان. رفاه اجتماعی، 9 (33)، 147ـ165.
فرنام، ع. (1395). تأثیر آموزش مثبت‌نگری در افزایش کیفیت و امید به زندگی در سالمندان. پژوهش‌نامۀ روان­شناسی مثبت، 2 (1)، 75ـ88.
لطف­آبادی، ح. (1388). روش‌شناسی پژوهش در روان‌شناسی و علوم تربیتی. تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
مرتضوی، س.، شیرازی، ع.، و مرتضوی، ل. (1390). تأملی بر فعالیت و نگرش‌های بازنشستگان دانشگاهی. چشم انداز مدیریت دولتی، 6، 73ـ59.
معتمدی، ع. (1396). بررسی کیفی ارتباط با خداوند در دورۀ سالمندی. سالمند، 12(1)، 68ـ77.
 
Atton, H. & Cot, D. (1985). The Psychology of Retirement. Occupational Therapy, 48(12), 375-378.
Barbosa, L. M., Monteiro, B. & Murta, S. G. (2016). Retirement Adjustment Predictors-A Systematic Review. Annual Review Issue, 2 (2), 262-280.
Barnes, H. & Parry, J. (2004). Renegotiating identity and relationships: Men and women’s adjustments to retirement. Ageing & Society, 24, 213-233.
Beehr, T. A., & Bennett, M. M. (2014). Working after Retirement: Features of Bridge Employment and Research Directions. Work, Aging and Retirement, 1(1), 112-128.
Bennett, M. M., Beehr, T. A. & Lepisto, L. R. (2016). A Longitudinal Study of Work after Retirement: Examining Predictors of Bridge Employment, Continued Career Employment, and Retirement. The International Journal of Aging and Human Development, 83 (3), 1-28.
Brown, S. D, & Lent, R. W. (2005). Career Development and Counseling: Putting Theory and Research to Work.
Calvo, E., Haverstick, K., & Sass, S. A. (2007). What makes retirees happier: A gradual or cold turkey retirement? Center for Retirement Research at Boston College, 18, 1-45.
Carr, D. C., & Kail, B. L. (2012). The influence of unpaid work on the transition out of full-time paid work. Gerontologist, 53(1), 92-101.
Chen, Y., & Feeley, T. H. (2014). Social support, social strain, loneliness, and well-being among older adults: An analysis of the Health and Retirement Study. Journal of Social and Personal Relationships, 31(2), 141-161.
David, M. & Dressler, M. D. (1973). Life Adjustment of Retired Couples. Aging and Human Development, 4(4), 335-349.
Dew, J., & Yorgason, J. (2010). Economic Pressure and Marital Conflict in Retirement-Aged Couples. Journal of Family Issues, 31(2), 164-188.
Dorfman, L. T., & Douglas, C.K. (2005). Leisure and the retired professor: Occupation matters. Educational Gerontology, 31(5), 343-361.
Earl, J. K. (2010). The contribution of spirituality to the process of retirement. Journal of Management Spirituality & Religion, 7(3), 223-40.
Frost, N. (2011). Qualitative Research Methods in Psychology: Combining Core Approaches.
Hershenson, D. B. (2014). The Individual Plan for Retirement: A Missing Part of Plan Development with Older Consumers. Counseling Bulletin, 59(1), 9-17.
Kim, S., & Feldman, D.C. (2000). Working in retirement: The antecedents of bridge employment and its consequences for the quality of life in retirement. Academy of Management Journal, 43 (6), 1195-1210.
Moen, P., Kim, J. E., & Hofmeister, H. (2001). Couples’ work/retirement transitions, gender, and marital quality. Social Psychology Quarterly, 64 (1), 55-71.
Morling, B., Kitayama, S., & Miyamoto, Y. (2002). Cultural Practices Emphasize Influence in the United States and Adjustment in Japan. Society for Personality and Social Psychology, 28 (3), 311-323.
Nuttman, O. (2004). Like a High Wave: Adjustment to Retirement. The Gerontological Society of America, 44(2), 229-236.
Orit, N. S. (2004). Like a High Wave: Adjustment to Retirement. Gerontological Society of America, 44(2), 229-236.
Pandey, S. C., & Patnaik, S. (2014). Establishing reliability and validity in qualitative inquiry: a critical examination. Jharkhand Journal of Development and Management Studies, 12(1), 5743-5753.
Pinquart, M., & Schindler, I. (2007). Changes of Life Satisfaction in the Transition to Retirement: A Latent-Class Approach. The American Psychological Association, 22(3), 442-455.
Price, K. F., & Joo, F. (2005). Exploring the relationship between marital status and women’s retirement satisfaction. International Journal of Aging and Human Development, 61 (1), 37-55.
Reitzes, D. C., & Mutran, E. J. (2004). The Transition to Retirement: Stage and Factors that Influence Retirement Adjustment. Aging and human development, 59(1), 63-84.
Riker, H. C., & Myers, J. E. (2013). Retirement counseling: a practical guide for action. New York: Routledge.
Solinge, H.V., & Henkens, K. (2008). Adjustment to and satisfaction with retirement. Two of a kind? American Psychological Association, 23(2), 422-434.
Szinovacz, M. E., & Davey, A. (2005). Retirement and marital decision making: Effects on retirement satisfaction. Journal of Marriage and the Family, 67 (2), 387-398.
Taghinezhad, Z., Eghlima, M., Arshi, M., & Pourhossein, P. (2017). Effectiveness of social skills training on social adjustment of elderly people. Archives of rehabilitation, 18 (3), 230-241.
Titchen, A., & Habson, D. (2005). Phenomenology/ research methods in the social sciences, ED. Somekh, b –Lewin, c, sage publication.
Todres, L., & Wheeler, S. (2001). The complementarity of phenomenology, hermeneutics and existentialism as a philosophical perspective for nursing research. International Journal of Nursing Studies, 38(1), 1-8.
Wang, M. (2012). Health, fiscal, and psychological well-being in retirement. In The Oxford Handbook of Work and Aging, ed. J Hedge, W Borman. New York: Oxford Univ. Press.
Wang, M., & Shi, J. (2013). Psychological Research on Retirement. The Annual Review of Psychology, 65(1), 1-1.25.
Wells, Y. D., & Kending, H. L. (1999). Psychological Resources and Successful Retirement. Australian Psychologist, 34(2), 111-115.
 
روان‌شناسی فرهنگی
دوره 3، شماره 1
شهریور 1398
صفحه 147-174

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 14 مهر 1398
  • تاریخ پذیرش: 14 مهر 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار