رابطۀ هوش عمومی و معنوی با آسایش معنوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تبیین رابطۀ هوش عمومی و هوش معنوی با آسایش معنوی انجام شد. طرح پژوهش حاضر توصیفی از نوع هم­بستگی است. جامعۀ آماری شامل دانشجویان دورۀ کارشناسی دانشگاه علامه طباطبائی تهران در سال تحصیلی 1397-1396 بود که براساس جدول مورگان تعداد 370 نفر به­عنوان نمونه با روش نمونه­گیری خوشه­ای چند مرحله­ای انتخاب شدند. برای جمع­آوری داده­ها از پرسش­نامۀ ویژگی­های جمعیت­شناختی، مقیاس هوش غیرکلامی کتل، پرسش­نامۀ آسایش معنوی، و مقیاس هوش معنوی استفاده شد. داده­ها با روش هم­بستگی پیرسون و رگرسیون هم‌زمان تحلیل شد. نتایج نشان داد که هوش عمومی با هوش معنوی و مؤلفه­های آن (به ­غیر از مؤلفه فهم معنا و تأثیر امور دینی) رابطۀ معناداری ندارد. هم­بستگی آسایش معنوی با هوش معنوی و مؤلفه­های آن (به غیر از مؤلفه­های تفکر انتقادی وجودی و سازگاری معنوی در روابط بین­فردی) معنادار است. نتایج تحلیل رگرسیون هم­زمان نشان داد که متغیر هوش عمومی تنها 4 درصد از تغییرات متغیر ملاک آسایش معنوی را پیش­بینی کرده است و هوش معنوی و مؤلفه­های آن توانسته­ اند 7/1 درصد از تغییرات متغیر ملاک آسایش معنوی را پیش­بینی کنند. براساس یافته­های این پژوهش، مسئولان و مدیران مراکز مشاورۀ دانشگاه­ها می­توانند با مداخله‌های متمرکز بر هوش معنوی در قالب کارگاه و دوره­های آموزشی در جهت ارتقای معنوی و دینی و سلامت معنوی دانشجویان اقدام کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the relations of general and spiritual intelligence with spiritual well-being

نویسنده [English]

  • Faramarz Sohrabi
Allameh Tabataba’i University
چکیده [English]

The present study was conducted to investigate the relationship between general intelligence and spiritual intelligence with spiritual well-being. The present research is descriptive-correlational. The statistical population of this study was all undergraduate students of Allameh Tabataba’i University in Tehran during the academic year of 1969-97, based on the Morgan table, 370 subjects were selected through multi-stage cluster sampling. To collect the data, a demographic questionnaire, Cattells non-verbal intelligence scale, Spiritual Well-being Questionnaire, and the Spiritual Intelligence Scale were used. Data were analyzed by Pearson correlation and regression analysis. The results showed that there was no significant relationship between General Intelligence and spiritual intelligence and its components (except for understanding spirituality and the effect of religious affairs). The correlation between spiritual well-being with spiritual intelligence and its components was significant at the level of 0.01, (except for components of existential critical thinking and spiritual compatibility in interpersonal relationships). The results of enter regression analysis also showed that Spiritual well-being and the existential health component have been able to predict 7.1% of the variation of the dependent variable of spiritual intelligence. Based on the results it can be said that officials and managers of counseling centers of universities can focus on spiritual intelligence in the form of workshops and training courses to promote spirituality and religion, and spiritual well-being of students.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spiritual Intelligence
  • General Intelligence
  • Spiritual Well-being
  • Students
اسدی، ر.، و دلاور، ع. (1394). کاربرد مدل­سازی معادلات ساختاری PLS در تبیین اثرات متغیرهای جمعیت­شناختی بر هوش معنوی با میانجی­گری آسایش ذهنی. اندازه­گیری تربیتی، 22، 1ـ39.
امینی جاوید، ل.، زندی­پور، ط.، و کرمی، ج. (1394). اثربخشی آموزش هوش معنوی بر افسردگی و شادکامی دانش­آموزان دختر. زن و جامعه (جامعه­شناسی زنان)، 6(2)، 141ـ168.
انجم­شعاع، م. ر.، حسینچاری، م.، و لطیفیان، م. (1396). رابطۀ هوش عمومی و استدلال اخلاقی: نقش واسطه­گری ابعاد هویت اخلاقی. مطالعات روان­شناسی تربیتی، 27، 63ـ86.
آقابابائی، ن.، فراهانی، ح.، و فاضلی مهرآبادی، ع. (1390). هوش معنوی و آسایش فاعلی. روان­شناسی و دین، 3، 83ـ96.
برزگر بفرویی، ک.، برزگر بفرویی، م.، دهقان منشادی، م.، و کیان، م. (1396). نقش هوش معنوی و عمل به اعتقادات مذهبی در سلامت روان دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان. اخلاق، 26، 135ـ156.
بیرامی، م.، محمدپناه اردکان، ع.، فاروقی، پ.، و قانعی، م. (1394). پیش­بینی اضطراب مرگ براساس هوش معنوی در تعدادی از دانشجویان و طلبه­های حوزۀ علمیۀ اردکان و میبد. فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 14(5)، 21ـ37.
توان، ح.، توان، س.، احمدی، ز.، و زندنیا، ف. (1394). ارتباط هوش معنوی و هوش هیجانی با برخی متغیرهای جمعیت­شناختی در دانشجویان دانشکدۀ پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی ایلام در سال 1393. مجلۀ حکیم سید اسماعیل جرجانی، 3(3)، 127ـ134.
خدایاری فرد، م.، خرمی مارکانی، ع.، غباری بناب، ب.، سهرابی، ف.، زمانپور، ع.، راقبیان، ر.، افروز، غ.، فرزاد، و.، محمودی، ن.، زینلی­زاده، ب.، و تنکمانی، ن. (1995). طراحی و تعیین روایی محتوایی و صوری مقیاس هوش معنوی در دانشجویان ایرانی. پژوهش­های کاربردی روان­شناختی، 4، 39ـ49.
جعفری، ع.، حاجلو، ن.، فغانی، ر.، و خزان، ک. (1391). رابطۀ آسایش معنوی و سرسختی روان­شناختی با سلامت روانی سالمندان. تحقیقات علوم رفتاری،10(6)، 431ـ440.
حیدری، ا.، کوروش­نیا، م.، و حسینی، س. ­م. (1394). رابطۀ بین هوش معنوی و شادکامی به­واسطۀ آسایش روان­شناختی. روش­ها و مدل­های روان­شناختی، 21، 73ـ86.
دهشیری، غ.، نجفی، م.، سهرابی، ف.، و ترقی­جاه، ص. (1392). ساخت و اعتباریابی پرسش­نامۀ آسایش معنوی در میان دانشجویان. مطالعات روان­شناختی دانشگاه الزهراء، 9(4)، 73ـ98.
رجبی، س. و ولدبیگی، پ. (1395). پیش­بینی آسایش روان­شناختی براساس هوش­های معنوی، هیجانی و اجتماعی در دانشجویان. رویش روان­شناسی، 5(14)، 199- 216.
رزقی شیرسوار، ه.، عموئی، ع.، و موسوی، م. م. (1395). ارائۀ مدل ساختاری رابطۀ هوش معنوی، هوش هیجانی و رفتار شهروندی سازمانی با سازگاری شغلی کارکنان (هیئت علمی و غیر هیئت علمی) دانشگاه علوم پزشکی زابل. مدیریت بهداشت و درمان، 7(4)، 53ـ63.
رستمی، م.، مهربان، ش.، شریفی، م.، بازیار، س.، محمدی، م.، محمد علیپور، ز.، و بختیاری، و. (1393). رابطۀ هوش معنوی با سلامت عمومی در دانشجویان. رفاه اجتماعی، 14(53)، 151ـ163.
سهرابی، ف. (1387). مبانی هوش معنوی. سلامت روان، 1(1)، 14ـ18.
سهرابی، ف.، اعظمی، ی.، و درمنکی فراهانی، س. (1397). مبانی نظری و تبیین مؤلفه­های هوش معنوی در دانشجویان دانشگاه علامه طباطبائی. طرح درون­دانشکده­ای، مصوب معاونت پژوهشی دانشگاه علامه طباطبائی.
سهرابی، ف.، و ناصری، ا. (1388). بررسی مفهوم و مؤلفه­های هوش معنوی و ساخت ابزاری برای سنجش آن. پژوهش در سلامت روان­شناختی، 4 (12)، 69ـ77.
صفائی­راد، ا.، کریمی، ل.، شموسی، ن.، و احمدی طهور، م. (1389). رابطۀ بهزیستی معنوی با سلامت روان در دانشجویان. علوم پزشکی سبزوار، 17(4)، 274ـ280.
غباری­بناب، ب.، سلیمی، م.، سلیمانی، ل.، و نوری­مقدم، ث.(1386). هوش معنوی. اندیشۀ نوین دینی، 3(10)، 125ـ148.
فراهانی­نیا، م.، عباسی، م.، گیوری، ا.، و حقانی، ح. (1384). سلامت معنوی دانشجویان پرستاری و دیدگاه آن‌ها در مورد معنویت و مراقبت معنوی از بیماران. پرستاری ایران، 18(44)، 7ـ14.
کشمیری، م. و عرب­احمدی، ف. (1387). هنجاریابی مقدماتی آزمون هوش معنوی در دانشجویان دانشگاه منابع طبیعی شهر گرگان. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ روان­شناسی عمومی، دانشگاه پیام­نور بهشهر.
مظفری­نیا، ف. (1393). بررسی رابطه بین آسایش معنوی با شادکامی دانشجویان دانشگاه تربیت مدرس در سال 1393. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، رشتۀ آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، دانشگاه تربیت مدرس.
معلمی، ص.، بخشانی­نور، م.، و رقیبی، م. (1389). بررسی رابطۀ سلامت روان، هوش معنوی و افکار در دانشجویان دانشگاه سیستان و بلوچستان. اصول بهداشت روانی، 12(4)، 702ـ709.
مهرابی­زاده هنرمند، م.، کریم­زاده نگاری، ع.، و صفایی­مقدم، ص. (1396). رابطۀ هوش معنوی و منبع کنترل درونی با سلامت روان در دانشجویان. پژوهش­های روان­شناختی، 20(1)، 62ـ75.
نصرتی، ف.، رحیمی­نژاد، ع. و قیومی نائینی، ع. (1396). رابطۀ دلبستگی به والدین، هوش معنوی و جنسیت با آسایش روان­شناختی در دانش­آموزان تیزهوش. روان­شناسی مدرسه، 6(4)، 176ـ198.
Craven, R. F., & Hirnle, C. J. (2003). Fundamentals of nursing: human health and function. 4th ed. Philadelphia: Lippincott Williams and Wilkins; Pp. 1383-1392.
Emmons, R. A. (2000). The psychology of ultimate concerns: Motivation and spirituality in personality. New York: Guilford Press.
Fisher, J. (2010). Development and application of a spiritual well-being questionnaire called SHALOM. Religions, 1(1), 105-121.
Gardner, H. (2000). A case against spiritual intelligence. The international journal for the psychology of religion, 10(1), 27-34.
Hill, P. C., & Hood, R. W. (Eds.) (1999). Measures of religiosity (pp. 119-158). Birmingham, AL: Religious Education Press.
King, D. B. (2008). Personal meaning production as a component of spiritual intelligence. Proceeding of the 5th Biennial International Conference on Personal Meaning; July 2427, Toronto, Ontario, Canada.
King, D. B., & DeCicco, T. L. (2009). A viable model and self-report measure of spiritual intelligence. International journal of transpersonal studies, 28(1), 68-85.
Nasel, D. D. (2004). Spiritual Orientation in Relation to Spiritual Intelligence: A consideration of traditional Christianity and New Age/individualistic spirituality. Thesis submitted for the degree of doctor of Philosophy in the University of South Australia, Division of Education, Arts and Social Sciences, School of Psychology. Submitted on the 11th of March. New York: Basic Books.
Paloutzian, R. F., & Ellison, C. W. (1982). Loneliness, spiritual well-being and quality of life. In L.A. Peplau and D. Perlman (Eds.), Loneliness: A sourcebook of current theory, research and therapy. New York: Wiley.
Salvia, J., & Ysseldyke, S. (1989). Assessment in special and remedial education. Boston: Houghton Miffiln.
Sisk, D. A. (2002). Spiritual intelligence: The tenth intelligence that integrates all other intelligence. Gifted Education International, 16(3), 208-212.
Smith, M. (2005). Spiritual quotient questionnaire. Retrieved from internet: www.consciouspursuits.com.
Vaughan, F. (2002). What is Spiritual intelligence? Journal of Humanistic Psychology, 42(2), 16-33.
Visser, A., Garssen, B., & Vingerhoets, A. (2010). Spirituality and well‐being in cancer patients: a review. PsychoOncology, 19(6), 565-572.
Weber, S. R., & Pargament, K. I. (2014). The role of religion and spirituality in mental health. Current opinion in psychiatry, 27(5), 358-363.
Wigglesworth, C. (2004). Spiritual intelligence and why It Matters. The Inner words Messenger, A Newsletter to Spark the Inner Journey. Retrieved from internet: www.consciouspursuits.com.
Wolman, R. N. (2001). Thinking with your soul: Spiritual intelligence and why it matters. New York: Harmony Books.
Zohar, D., & Marshal, I. (2004). Spiritual Capital, Wealth We Can Live by Using Our rational, emotional, and Spiritual Intelligence to Transform Ourselves and Corporate Culture. London: Bloomsbury.
Zohar, D., Marshall, I., & Marshall, I. N. (2000). SQ: Connecting with our spiritual intelligence. London: Bloomsbury Publishing.