2024-03-28T23:02:08Z
https://jcp.samt.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=19207
روانشناسی فرهنگی
2588-7211
2588-7211
1400
5
2
مولفهها و مدل مفهومی امید بر اساس آیات قرآن کریم: خوانشی با رویکرد روانشناختی
محمود
خلیلیان شلمزاری
توصیف، شناسایی مؤلفههای مفاهیم دینی گام پیشین در سنجش و طراحی بستههای کاربردی مبتنیبر آنهاست. هدف پژوهش حاضر استخراج مؤلفههای امید از آیات قرآن کریم و تدوین مدل مفهومی آن است. در این پژوهش به منظور استخراج مؤلفههای مفهوم امید از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شد. جامعۀ متنی پژوهش کتاب مقدس قرآن و نمونۀ متنی آیات با محتوای واژۀ «رجا»، «یأس» و «قنوط» و مشتقات آنهاست که به صورت هدفمند انتخاب شداند. یافتههای پژوهش نشان داد که امید آگاهی غیرقطعی در دستیابی به اهداف مطلوب در آینده است و لازمۀ آن علاوهگبر اعتماد به جایگاه بیرونی، احساس خوشایند کنونی است که انگیزۀ کافی در انجام اعمال لازم برای دستیابی به اهداف را تأمین میکند. امید در آیات قرآن از چهار ویژگی مهم «هدف»، «تکیهگاه»، «اسباب امید (مادی و فرامادی)»، و «تلاش و تحمل سختیها» برخوردار است. همچنین، مؤلفههای روانشناختی امید عبارتاند از: «عاملیت اعتمادزا»، «عاملیت سببساز» و «عاملیت نیروبخش». این بررسی نشان داد با رویکرد بینرشتهای از طریق خوانش روانشناختی آیات قرآن، مفهوم امید دارای تعریف، سه مؤلفۀ روانشناختی و مدل مفهومی است.
تعریف امید
مؤلفههای امید
امید در قرآن
مدل مفهومی امید
2021
12
22
1
24
https://jcp.samt.ac.ir/article_140101_a8d694c686d27ee10de76b947d6ff0ef.pdf
روانشناسی فرهنگی
2588-7211
2588-7211
1400
5
2
مقایسه اعتبار منبع و گسستگی فرا اجتماعی در سطوح بالا و پایین تعامل فرا اجتماعی نوجوانان با افراد مشهور مورد علاقه شان
رضا
شباهنگ
فرزین
باقری شیخانگفشه
عادله
یوسفی سیاکوچه
محمد علی
مهربخش مرخالی
مفهوم تعامل فرااجتماعی بهمنظور توضیح چگونگی ارتباط طرفداران با افراد مشهور مطرح شده است. در این بین، اعتبار منبع و گسستگی فرااجتماعی میتوانند در سطوح مختلف درآمیختگی فرااجتماعی متفاوت باشند. در این مطالعۀ علی ـ مقایسهای، جامعۀ آماری پژوهش شامل دانشآموزان مدارس متوسطۀ دورۀ اول ناحیۀ یک شهر رشت در سال تحصیلی 1398ـ1399 بود. از این بین، 200 دانشآموز دختر و پسر با روش نمونهگیری در دسترس انتخاب شدند. بهمنظور جمعآوری دادهها، از مقیاس تعامل فرااجتماعی با فرد مشهور، مقیاس اعتبار منبع، و مقیاس گسستگی فرااجتماعی استفاده شد. تحلیل دادهها بهوسیلۀ نرمافزار اس.پی.اس.اس. نسخۀ 24 با استفاده از روش تحلیل واریانس چندمتغیری انجام گرفت. نتایج نشان میدهند نوجوانان با سطح بالای تعامل فرااجتماعی با افراد مشهور مورد علاقهشان در مقایسه با نوجوانان با سطح پایین تعامل فرااجتماعی با افراد مشهور مورد علاقهشان، نمرات بالاتری در اعتبار منبع و گسستگی فرااجتماعی کسب کردند. طبق یافتهها، در سطوح بالای تعامل فرااجتماعی، نوجوانان اعتبار زیادی برای افراد مشهور موردعلاقهشان قائل هستند و در واکنش به گسستگی، رفتارها و احساسات پس از گسستگی بیشتری همچون جستوجوی اطلاعات و ناراحتی را تجربه میکنند. پژوهش حاضر نشاندهندۀ اهمیت اعتبار منبع و گسستگی فرااجتماعی در شکلگیری و ماندگاری تعامل فرااجتماعی با افراد مشهور موردعلاقه است.
تعامل فرااجتماعی
اعتبار منبع
گسستگی فرااجتماعی
نوجوانان
2021
12
22
25
42
https://jcp.samt.ac.ir/article_140099_37138f2422cda3ea1ce693f01ec0e226.pdf
روانشناسی فرهنگی
2588-7211
2588-7211
1400
5
2
تجربه زیسته دانشجویان متأهل دانشگاه تهران از همزمانی تحصیل و ازدواج: یک مطالعه پدیدارشناسی
سمیه
شاهمرادی
الهه
زنده دل کلاتی
فائزه
روشن
ازدواج همواره یکی از ابعاد مهم و جزئی جداییناپذیر از زندگی انسانها بوده و در طول تاریخ دستخوش تغییرات مختلف و متأثر از عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جوامع بوده است. امروزه ازدواج همزمان با تحصیل در زندگی برخی از دانشجویان مشاهده میشود. بنابراین، درک تجربۀ زیستۀ این افراد از این همزمانی، بهمنظور ارائۀ اطلاعات مناسب برای کشف و بررسی نقاط قوت و آسیبها و طراحی مداخلات مربوط و قابل قبول موردنیاز است. مطالعۀ حاضر با هدف تبیین تجارب زیستۀ دانشجویان از همزمانی تحصیل و ازدواج انجام شد. در این مطالعۀ کیفی با رویکرد پدیدارشناسی، 14 دانشجوی متأهل دانشگاه تهران برای شرکت در مطالعه با نمونهگیری در دسترس انتخاب شدند. برای جمعآوری دادهها از مصاحبههای نیمهساختاریافته استفاده و سپس از روش تحلیل مضمون برای تجزیه و تحلیل دادهها استفاده شد. یافتههای پژوهش نشان داد که همزمانی تحصیل و ازدواج دارای چهار مقولۀ اصلی شامل پیشنیازها، ابعاد مثبت و رشدیافتگی، چالشها و راهکارها بود. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که همزمانی ازدواج و تحصیل دارای جنبههای مثبتی است که میتواند کمککننده و رشددهنده باشد. از طرفی، این همزمانی چالشهایی را نیز دربر داشته که حمایت زوجین از یکدیگر و وجود شبکۀ حمایتگر در زندگی آنها میتواند بار آن را کمتر کرده و به جوانان در غلبه بر مشکلات و چالشها کمک کند.
ازدواج
تحصیل
دانشجویان متأهل
مطالعه پدیدار شناسی
تجربه زیسته
دانشگاه
2021
12
22
43
62
https://jcp.samt.ac.ir/article_140102_bd40854dd113addd2976852097de0235.pdf
روانشناسی فرهنگی
2588-7211
2588-7211
1400
5
2
بررسی نقش طرحوارۀ فرهنگی و طرحوارۀ زبانی بر درک خوانداری و شنیداری زبانآموزان زبان انگلیسی
محسن
نوبخت
هدف مقالۀ حاضر بررسی تأثیر آشنایی فرهنگی و زبانی با یک متن و نقش آن در درکِ خواندن، درک شنیدن و مدت زمان خواندن آن متن است. الگوی نظری مورداستفاده در این بررسی الگوی طرحواره است که به دانش پیشینِ فرد از جهان اشاره دارد. این الگو ابتدا توسط کانت مطرح شد، اما این بارتلت بود که آن را رشد داد و بهکار گرفت. بنابر این مفهوم، پردازش متن بهواسطۀ دانشِ پیشینِ انباشتشده در ذهنِ خواننده/شنونده (الگوهای ذهنی) تسهیل میشود. برای بررسی این موضوع، سه متن از کتاب ریدینگ آیلتس مربوط به سال 2021 از بخش تاریخ بیشهزار در بریتانیا در اختیار سه گروه (کنترل، آشنا با طرحوارۀ زبانی و آشنا با طرحوارۀ فرهنگی، هر گروه 30 نفر و درمجموع 90 نفر) قرار گرفت. گروه کنترل هیچ آشنایی با طرحوارههای زبانی و فرهنگیِ متن نداشت. گروه دوم با طرحوارههای زبانی متن و گروه سوم با طرحوارههای فرهنگیِ متن آشنایی داشتند. به منظور بررسی نقش طرحوارهها بر فرایند فهم خواندن، فهم شنیدن و مدت زمان خواندن و نیز مقایسۀ تفاوت این سه گروه با هم، سه آزمون روی این سه گروه انجام شد. نتایج حاکی از آن است که گروه کنترل در هر سه آزمون نمرات پایینتری نسبتبه دو گروه دیگر به دست آورد. نتایج گروه آشنا با طرحوارۀ زبانی هم بهتر از گروه آشنا با طرحوارۀ فرهنگیِ متن بود.
طرحواره
زبانی
فرهنگی
فهم
2021
12
22
63
77
https://jcp.samt.ac.ir/article_141443_2078be419dd90f9d131940f0af2f2ab1.pdf
روانشناسی فرهنگی
2588-7211
2588-7211
1400
5
2
ماه و ماهی: تحلیل فرهنگی ـ روانشناختی سنت عارفانه و روابط عاشقانه در غزل فارسی
عبدالرسول
شاکری
مسعود
فرهمندفر
ناصر
آقابابائی
با اینکه روانشناسی مطالعة عموم بشر است، دانش و الگوهای کنونی به طرز بیتناسبی بر شواهدی از کشورهای غربی و صنعتی استوارند که تنها حدود 12 درصد از جمعیت جهان را دربر میگیرند. الگوهای تعمیمپذیرتر نیازمند دادهها از سراسر دنیا خواهند بود. دانش دربارة ویژگیهای جهانی در برابر ویژگیهای خاص فرهنگی ضروری است تا سوگیریهای فرهنگی در سنجش را ازبین بُرد و برای اینکه بدون تحمیل امپریالیستیِ الگوهایی که مناسب بافت غیرمعرف جهانیاند، پژوهشهای میانفرهنگی را تسهیل کرد. زبان که یکی از عناصر فرهنگ است آینة اندیشه، نگرش، ساختارهای ذهنی مردم استفادهکننده از آن است. بازنمایی از ابعاد شخصیت و عشق از بازنماییهای مهم در زبان طبیعی هستند. زبان شعرِ عاشقانۀ فارسی نزدیکترین زبانِ شعری به زبان عشق الاهی دانسته شده و زبان عشق زمینی برای بیان تجربیات عشق الاهی بهکار رفته است. در این مقاله، غزل «ماه و ماهی» از جهت فرهنگی در ارتباط با سنت ادبی کلاسیک و فرهنگ معاصر ایرانی تحلیل شد. بررسی حاضر نشان داد که در این غزل نظام زبانی و نشانهشناسی شعر عرفانی برای بیان تجربههای عاشقانه بهکار گرفته شده است. کاربست زبان در غزل یادشده و تحلیل رابطة بازتابیافته در آن و توصیفهای شخصیت و سایر ویژگیهای معشوق، همگی توصیفی از بیرابطگی در میان عاشق و معشوق است تا وجود رابطه که این امر تداوم سنت ادبی و فرهنگ عرفانی در دوران معاصر در جامعة ایرانی را نشان میدهد. تحلیلهای اینچنینی در کنار پژوهشهای واژگانیِ شخصیت به شناخت ساختار روانی فارسیزبانان کمک میکند.
عشق
سنت ادبی
فرهنگ
عرفان
غزل فارسی
2021
12
22
79
96
https://jcp.samt.ac.ir/article_138525_505e7075b1d37a7b085e4938ca39fcc5.pdf
روانشناسی فرهنگی
2588-7211
2588-7211
1400
5
2
پیشبینی نگرش به پیمانشکنی زناشویی برمبنای روابط بینشخصی و خودتنظیمی عاطفی با نقش میانجی عزت نفس در زوجین ایرانی
حسین
کشاورز افشار
فهیمه
باهنر
زهرا
جهانبخشی
نیلوفر
عبدلی ناصر
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطۀ پیمانشکنی زناشویی برمبنای روابط بین شخصی و خودتنظیمی عاطفی با نقش میانجی عزت نفس انجام گرفت. روش پژوهش، همبستگی و روش جمعآوری دادهها، پیمایشی بود. تمام دانشجویان متأهل شهر تهران در سال 1398، جامعۀ آماری پژوهش حاضر را تشکیل دادند. نمونه شامل 391 دانشجوی متأهل بود که بهصورت پیمایش اینترنتی و دردسترس انتخاب شدند. دادهها از طریق پرسشنامههای نگرش نسبتبه پیمانشکنی زناشویی، پرسشنامۀ سبکهای عاطفی، عزتنفس و روابط بینشخصی جمعآوری شد. دادهها با استفاده از تحلیل رگرسیون چندمتغییره در نرم افزار اس.پی.اس.اس. تحلیل شدند. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان دادکه فقط بین سبک عاطفی تحمل با نگرش به خیانت رابطۀ مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین بین تمایل به روابط بینشخصی با عزتنفس رابطۀ مثبت و معناداری وجود دارد، ولی عزتنفس در ارتباط بین تمایل به روابط بینشخصی سبکهای عاطفی با نگرش به خیانت نقش میانجی ندارد. در نتیجه، روانشناسان میتوانند با آموزش مدیریت روابط بین شخصی و خودتنظیمی عاطفی از بروز پیمانشکنی پیشگیری کنند.
واژگان کلیدی:پیمان شکنی زناشویی
روابط بین شخصی
خودتنظیمی عاطفی
عزت نفس
2021
12
22
97
117
https://jcp.samt.ac.ir/article_140100_cf8039e21c29a99da4c6ae16d5f6cb71.pdf
روانشناسی فرهنگی
2588-7211
2588-7211
1400
5
2
بازنمایی «انسان» در دو نظام معنایی: شخصیت و خود
حمیدرضا
غریبی
رضا
پورحسین
نیما
قربانی
مرضیه
عالی
با فراگیر شدن زبان روانشناختی برای فهم اشخاص، تأمل انتقادی در آن موردتوجه اندیشمندان قرار گرفته است. در پژوهش حاضر با بهرهجویی از آرای استوارت هال بازنماییِ «انسان» در قالب دو نظام معناییِ شخصیت و خود موردتوجه قرار گرفت. لذا از پایاننامههای دفاعشده در دانشکدۀ روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران، استفاده شد. بدینمنظور از تحلیل گفتمان انتقادی، برای استخراج نحوۀ بدیهیسازی و کلیشهسازی بهره بردیم. لذا از میان 627 پایاننامه حدود 170 پایاننامه، که در عنوانشان از استعارههای «شخصیت» و «خود» برای ارجاع به انسان استفاده کرده بودند، انتخاب شدند. تحلیل محتوای عنوانهای پایاننامه بهمنظور استخراج همنشینی مفاهیم مرتبط با این دو مفهوم نشان داد با دو نظام معنایی متفاوت روبهرو هستیم. از اواخر دهۀ 1380 «نظام معنایی شخصیت» رو به افول گذاشته و جایش را به «نظام معناییِ خود» داده است. در نظام معناییِ شخصیت با صفت/رگه بهمثابۀ مفهومی زیستی روبهروایم و در نظام معناییِ خود با کارکرد و نقش بهمنزلۀ مفهومی شناختی ـ اجتماعی مواجهایم. سپس نقش علوم شناختی در این چرخش زبانی از مفهومی زیستی بهسوی مفهومی شناختی ـ اجتماعی برجسته شد. درادامه به شباهتها پرداخته شد: بهطور کلی رویکرد شیءانگارانه مهمترین شباهتهای این دو نظام معنایی، برای فهم انسان هستند.
بازنمایی
تحلیل گفتمان انتقادی
نظام معنایی شخصیت
نظام معنایی خود
2021
12
22
119
141
https://jcp.samt.ac.ir/article_140097_b2a87381f31ac6c7e07d16f8cd0efcdb.pdf
روانشناسی فرهنگی
2588-7211
2588-7211
1400
5
2
بررسی نقش میانجی جهت گیری انگیزشی در ارتباط بین ابعاد شخصیت و مشاغل بدون مرز
شکوفه
متقی دستنائی
نسیم
شاه سیاه
مدیریت مبتنیبر دانش بدون مرز امروزی، با تمرکز بر سازمانهای یادگیرنده و خالق، حامل پیامهای جدید و متفاوتی به مدیران و کارکنان در ادارۀ مسیر شغلی آنان است و توسعۀ شغلی میتواند بر انگیزش و عملکرد سازمانی کارکنان اثرگذار باشد. ازاینرو، پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش میانجی جهتگیری انگیزشی در ارتباط بین ابعاد شخصیت و مشاغل بدون مرز انجام شد. این پژوهش بهلحاظ هدف کاربردی، بهلحاظ رویکرد و ماهیت پژوهش علی ـ معلولی، بهلحاظ روش جمعآوری داده توصیفی ـ پیمایشی و بهلحاظ نوع داده کَمّی بود. جامعۀ آماری پژوهش شامل تمام کارمندان دانشگاه اصفهان بود که 212 نفر به شیوۀ نمونهگیری دردسترس جهت انجام پژوهش انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامۀ بوتون و همکاران، بریسکو و همکاران و پنج عاملی نئو بود. برای تجزیه و تحلیل دادههای پژوهش از روش تحلیل عاملی و مدلسازی معادلات ساختاری استفاده شد. یافتهها نشان داد که شخصیت بر مسیر شغلی بدون مرز و جهتگیری انگیزشی تأثیر مستقیم معناداری داشت. همچنین، جهتگیری انگیزشی بر مسیر شغلی بدون مرز تأثیر مستقیم معنادار و شخصیت از طریق جهتگیری انگیزشی بر مسیر شغلی بدون مرز تأثیر غیرمستقیم معناداری نشان داد. بنابراین، ابعاد شخصیت با میانجیگری جهتگیری انگیزشی نقش مهمی بر مشاغل بدون مرز داشتند.
جهت گیری انگیزشی
جهت گیری عملکرد
جهت گیری یادگیری
پنج خصوصیت بزرگ شخصیت
مسیر شغلی بدون مرز
2021
12
22
143
167
https://jcp.samt.ac.ir/article_140098_1f76fb72cfc87648fe1a64bfd66d83f6.pdf
روانشناسی فرهنگی
2588-7211
2588-7211
1400
5
2
رابطه سرگشتگی ذهنی و نارسایی شناختی در میانسالی: نقش واسطه ای فراشناخت
فاطمه
مرادی
قاسم
عسکری زاده
مسعود
باقری
باتوجه به اینکه جمعیت کشور رو به پیری میرود، بررسی کارکردهای شناختی مرتبط با افزایش سن قابل توجه است. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش واسطهای فراشناخت در رابطۀ سرگشتگی ذهنی و نارسایی شناختی انجام شد. طرح پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعۀ آماری، تمام میانسالان شهر شیراز در سال 1399 بود. نمونۀ پژوهش 228 میانسال بودند که با استفاده از پرسشنامۀ سرگشتگی ذهنی، مقیاس فراشناخت و پرسشنامۀ نارسایی شناختی بهصورت اینترنتی و از طریق شبکههای مجازی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تحلیل دادهها نشان داد سرگشتگی ذهنی با فراشناخت و نارسایی شناختی رابطۀ مثبت معناداری دارد. بین فراشناخت و نارسایی شناختی نیز رابطۀ مثبت معناداری مشاهده شد. همچنین نتایج تحلیل مسیر حاکی از آن بود که فراشناخت در رابطۀ سرگشتگی ذهنی با نارسایی شناختی نقش واسطهای دارد. بنابراین، باتوجه به نتایج پژوهش حاضر با فراهم کردن مداخلات درمانی مبتنیبر کاهش سرگشتگی ذهنی و باورهای فراشناختی منفی میتوان میزان نارسایی شناختی میانسالان را کاهش داد و بدین طریق در جهت پیشگیری یا کنترل زوال شناختی در دوران میانسالی و سالمندی اقدام کرد.
سرگشتگی ذهنی
فراشناخت
نارسایی شناختی
میانسالی
2021
12
22
169
185
https://jcp.samt.ac.ir/article_140104_979464fb963b2d512f1c242c951e4979.pdf
روانشناسی فرهنگی
2588-7211
2588-7211
1400
5
2
مدل یابی دگرگون سازی شغلی بر مبنای سرمایه روانشناختی و رسالت شغلی با میانجیگری حمایت سازمانی
مهدیه
تیموری
مهدی
زارع بهرام آبادی
پژوهش حاضر با هدف مدل یابی دگرگون سازی شغلی برمبنای سرمایه روانشناختی و رسالت شغلی با میانجیگری حمایت سازمانی انجام گرفت. روش پژوهش از نوع همبستگی و جامعه آماری پژوهش کلیه کارکنان یک هلدینگ ایرانی بودند که از بین آنها 293 نفر به شیوه غیرتصادفی در دسترس انتخاب شدند. در این پژوهش پرسشنامههای دگرگون سازی شغلی، سرمایه روانشناختی، رسالت شغلی، و پرسشنامه حمایت سازمانی مورد استفاده قرار گرفتند. داده های حاصل از پرسشنامه ها با استفاده از مدل یابی معادلات ساختاری در نرم افزار ایموس تحلیل شدند. مولفههای سرمایه روانشناختی، رسالت شغلی و حمایت سازمانی با مولفههای دگرگون سازی شغلی همبستگی مثبت و معناداری داشتند. برازش مدل اندازه گیری با دادههای گردآوری شده قابل قبول بود و مجموع مجذور همبستگیهای چندگانه برای متغیر دگرگونسازی شغلی 62/0 بود. براساس این یافتهها، سرمایه روانشناختی و رسالت شغلی و حمایت سازمانی درمجموع 62 درصد از واریانس دگرگون سازی شغلی را تبیین کردند .همچنین نتایج مبین اثر مستقیم سرمایه روانشناختی و رسالت شغلی و اثر غیرمستقیم آنها با میانجیگیری حمایت سازمانی بر دگرگون سازی شغلی است. باتوجه به یافتههای پژوهش میتوان نتیجه گرفت که با ارتقای حمایت سازمانی، رسالت شغلی و سرمایه روانشناختی کارکنان میتوان دگرگون سازی شغلی کارکنان را ارتقا داد.
دگرگون سازی شغلی
سرمایه روانشناختی
رسالت شغلی
حمایت سازمانی
2021
12
22
187
212
https://jcp.samt.ac.ir/article_140857_2bc74fc7c5c6beaa6062ce74bbd406a9.pdf