TY - JOUR ID - 138525 TI - ماه و ماهی: تحلیل فرهنگی ـ روان‌شناختی سنت عارفانه و روابط عاشقانه در غزل فارسی JO - روان‌شناسی فرهنگی JA - JCP LA - fa SN - 2588-7211 AU - شاکری, عبدالرسول AU - فرهمندفر, مسعود AU - آقابابائی, ناصر AD - گروه مطالعات ادبی، پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی «سمت»، تهران، ایران AD - گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشکدۀ ادبیات و زبان‌های خارجی، داشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران AD - گروه علوم رفتاری، پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی «سمت»، تهران، ایران Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 5 IS - 2 SP - 79 EP - 96 KW - عشق KW - سنت ادبی KW - فرهنگ KW - عرفان KW - غزل فارسی DO - 10.30487/jcp.2020.246069.1166 N2 - با اینکه روان‌شناسی مطالعة عموم بشر است، دانش و الگوهای کنونی به طرز بی‌تناسبی بر شواهدی از کشورهای غربی و صنعتی استوارند که تنها حدود 12 درصد از جمعیت جهان را دربر می‌گیرند. الگوهای تعمیم‌پذیرتر نیازمند داده‌ها از سراسر دنیا خواهند بود. دانش دربارة ویژگی‌های جهانی در برابر ویژگی‌های خاص فرهنگی ضروری است تا سوگیری‌های فرهنگی در سنجش را ازبین بُرد و برای اینکه بدون تحمیل امپریالیستیِ الگوهایی که مناسب بافت غیرمعرف جهانی‌اند، پژوهش‌های میان‌فرهنگی را تسهیل کرد. زبان که یکی از عناصر فرهنگ است آینة اندیشه، نگرش، ساختارهای ذهنی مردم استفاده‌کننده از آن است. بازنمایی از ابعاد شخصیت و عشق از بازنمایی‌های مهم در زبان طبیعی هستند. زبان شعرِ عاشقانۀ فارسی نزدیک‌ترین زبانِ شعری به زبان عشق الاهی دانسته شده و زبان عشق زمینی برای بیان تجربیات عشق الاهی به‌کار رفته است. در این مقاله، غزل «ماه و ماهی» از جهت فرهنگی در ارتباط با سنت ادبی کلاسیک و فرهنگ معاصر ایرانی تحلیل شد. بررسی حاضر نشان داد که در این غزل نظام زبانی و نشانه‌شناسی شعر عرفانی برای بیان تجربه‌های عاشقانه به‌کار گرفته شده است. کاربست زبان در غزل یادشده و تحلیل رابطة بازتاب‌یافته در آن و توصیف‌های شخصیت و سایر ویژگی‌های معشوق، همگی توصیفی از بی‌رابطگی در میان عاشق و معشوق است تا وجود رابطه که این امر تداوم سنت ادبی و فرهنگ عرفانی در دوران معاصر در جامعة ایرانی را نشان می‌دهد. تحلیل‌های این‌چنینی در کنار پژوهش‌های واژگانیِ شخصیت به شناخت ساختار روانی فارسی‌زبانان کمک می‌کند.  UR - https://jcp.samt.ac.ir/article_138525.html L1 - https://jcp.samt.ac.ir/article_138525_505e7075b1d37a7b085e4938ca39fcc5.pdf ER -